Psikoloji Konuları

Herkes ara sıra endişelenir. Bu, kendimizi tehdit altında gördüğümüz ya da bizi huzursuz hissettiren durumlara verdiğimiz normal bir reaksiyondur. Bu duygu yerine göre bizi korur veya motive eder. Ancak araştırmalar her 10 Amerikalı’dan birinin, acı verici ve yıkıcı sonuçlar doğuran belirgin bir endişe sorunu yaşadığını göstermiştir. Panik vakaları, aşırı seviyelerdeki endişe ve üzüntüler, obsesif-kompulsif davranışlar, travma sonrası stres ve fobi: Bunların hepsi endişe bozukluklarının belirtileridir.

Obsesif-Kompülsif Bozukluk Nedir (OKB)?

OKB’nin belirtileri, saplantıları ve dürtüleri içerir. Saplantılar, önemli sıkıntı ve endişelere neden olan istenmeyen düşünceler, fikirler ya da hayallerdir. Dürtüsel hareketler ise bu endişeleri en aza indirmek için sürekli tekrarlanan düşünce ya da hareketlerdir. OKB, bu bozukluğu yaşayanların aileleri ve arkadaşları kadar, kendileri için de ürkütücü ve bunaltıcı olabilir. Hastalık kapmaktan korkan OKB hastaları ellerini derileri yara oluncaya kadar yıkayabilirler; diğerleri ise evlerine hırsız girmesinden ya da yangın çıkmasından korktukları için tekrar tekrar kilitleri ve mekanizmaları kontrol ederler. Bazı OKB sorunu yaşayanlar ise zihinlerindeki sürekli rahatsız edici fikirler ve imgelerden şikayetçidirler; endişe verici ve anlamsız olsalar da bunların akıllarına gelmesine engel olamazlar. Bu davranış bozukluğunu yaşanların çoğu, korkularının mantıksız olduğunun farkında olsa da, saplantılara ve dürtülere karşı koymayı başaramazlar.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir (TSSB)?

Araba ve iş kazası, tecavüz ya da doğal felaketlerden kurtulanların çoğu travma sonrası stres bozukluğu yaşarlar (TSSB). TSSB’nin belirtileri arasında; bazen travmadan sonra uzun bir süre devam eden uyku ve konsantrasyon bozuklukları, asabiyet, geriye dönüşler ve kabuslar sayılabilir.

Travma geçirenlerin çoğu TSSB yaşarlar; aşırı heyecan ve çaresizlik hissederler. TSSB’nin belirtileri; geriye dönüşler, kabuslar, olay anını hatırlandığı anlardaki aşırı heyecan, uyku düzensizlikleri, konsantrasyon güçlüğü ve ilgi eksikliğidir.

Sosyal Fobi Nedir?

Çoğu insan bazı tip toplumsal etkileşimlerde kendisini rahatsız hisseder; örneğin kalabalık önünde ya da patronla konuşmak gibi. Ama sosyal fobisi olanlar toplumsal olaylarda normalin üzerinde heyecan yaşarlar ve bu endişe hali de onların olağan aktivitelerini yapmalarına engel olur. Bu tip insanlar kendilerini bazı toplumsal olaylardan tamamen çekerler: Tanıtım yapmaları gereken işleri reddederler, başka insanlarla karşılaşacakları ve kalabalık bir yerde yemek yemek gibi diğerlerinin kendilerini izleyebilecekleri durumlardan kaçınırlar. Sosyal fobisi olan kişilerin bazıları kendilerini bu tip olaylarla karşı karşıya gelmeye zorlasalar bile bu durumlara çok büyük endişe duyarak dayanırlar.

Yaygın Kaygı Bozukluğu Nedir?

Çoğu insan bazen yaşam koşullarıyla ilgili endişeler yaşar; örneğin aileden birinin ya da kendisinin sağlığı, gelecek veya maddi konular gibi. Bu tip endişeler eğer konuyla ilgili yapıcı önlemler almamızı sağlıyorlarsa sağlıklı olabilirler ama YKB yaşayanlar için bu durum kontrol edilemez hale gelir ve akıl, hatta beden sağlığına büyük zararlar verebilir. Bu kişiler önemsiz günlük olayları büyük problemler haline getirirler ve büyük boyutlarda yaşadıkları endişeler bu olayları yapıcı bir biçimde çözmelerine engel olur. Günlük olaylar karşısında saatler boyu endişe yaşayabilirler. Yüksek endişe seviyeleri yüzünden diğer insanların verdiği basit kararları bile vermekten kaçınırlar. Uzun süreli aşırı stres ve endişe, bağırsak sendromu gibi hastalıklara da davetiye çıkarır.

Panik Bozukluk Nedir?

Panik bozukluk, dakikalar hatta saatler süren yoğun bir endişe halidir. Bu durum aniden başlayıp kısa sürede tepe noktasına ulaşır. Bazen panik nöbetleri beklenirken, bazen de ortada hiçbir şey yokken kendini gösterir.

Panik bozukluk belirtileri arasında; nefes alma zorluğu, boğulma hissi, baş dönmesi, hızlı kalp atışı, bir felaketin gelmekte olduğu duygusu, ölüm korkusu (örneğin kalp krizinden) ve kontrolü kaybetme korkusu gelmektedir. Çoğunlukla bu kişiler bir panik bozukluğu nöbeti daha geçirmekten korktukları için, buna neden olabilecek yer ve olaylardan uzak durmaya çalışırlar. Bu duruma yani güvenli yerlerde kalma eğilimine agorafobi (açık alan korkusu) adı verilir.