Yetişkin ve Aile

“Karşınızdaki kişi narsist bir insan bile olsa bir ilişkiyi bitirmek, sevilen bir kişiyi terk etmek her zaman zordur. Partnerinizin yaptıklarının sizinle ilgili değil de kişilik bozukluğuyla ilgili olduğunu anlayabilmeniz,narsist kişilikte bir insanla kurduğunuz ilişkide sahip olabileceğiniz en güçlü silahtır.Ancak maruz kaldığınız davranışlar, duygusal veya fiziksel istismara dönüştüyse ayrılık çanları çalıyor demektir.”

Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bir bireyle yakın ilişkide olmak gerçekten çok can sıkıcı olabilir. Bir ruh sağlığı problemi olan Narsistik Kişilik Bozukluğu, her insanda farklı şekillerde kendisini gösterebilir. Bazı insanlarda bu bozukluğun belirtileri daha hafif şekilde görülebilir ve bu kişiler uzun süreli ilişkilere sahip olabilirler. Belirtilerin yoğun şekilde görüldüğü kişilerin ise arkadaşları ve aileleri üzerine manipülasyon taktikleri kullanmalarına yol açan savunma mekanizmaları gelişmiş olabilir ve bu manipülasyonlar ilişkileri derinden etkiler. Fakat her iki durumda da Narsistik Kişilik Bozukluğu kişisel bir seçim değildir ve bu bozukluğa sahip olan kişinin “kötü bir insan” olduğunu göstermez. Öte yandan narsist bir bireyle ilişki içindeyseniz incitici davranışlara ve manipülasyonlara maruz kalmak sizin ruh sağlığınızı olumsuz etkileyecektir. Peki bir ilişkide bu tür davranışlarla nasıl başa çıkabilirsiniz?

Narsistik Kişilik Bozukluğu Zihinsel Sağlık Durumudur

Bu kişilik bozukluğu; kırılgan benlik saygısı, hayranlık duyulma ihtiyacı, düşük empati kabiliyeti ve benmerkezcilik gibi özelliklerle ilişkilendirilen, 10 çeşit kişilik bozukluğundan biridir. Bu bozukluğun belirtilerinin yoğun şekilde görüldüğü kişiler, diğer insanların duygularını anlamakta güçlük çekerler ve genellikle kendi ihtiyaçlarını başkalarının ihtiyaçlarından, duygularından ve haklarından daha önemli görürler. Narsist Kişilik Bozukluğu’nun teşhisinin konabilmesi için aşağıdaki kriterlerdenen az beşinin kişide görülmesi gerektiği söyleniyor. Bu tanı kriterleri DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı)’te yer almaktadır.

• Kişinin her şeyden çok ve abartılı bir şekilde sadece kendisine önem vermesi
• Güzellik, ideal aşk fantezileriyle fazla meşgul olma
• “Özel” ve “benzersiz” olduklarına dair güçlü bir inanç
• Aşırı hayranlık duyulma ihtiyacı
• Kendi amaçlarına ulaşmaları için kişilerarası manipülasyon yapma
• Empati eksikliği
• Kibirli tutumlar ve davranışlar

Narsist Kişilik Bozukluğu olan her birey bu belirtileri aynı yoğunlukta yaşamayabilir. Daha da önemlisi narsist kişilik bir dizi davranış veya tutumun ötesinde bir kişilik bozukluğudur ve yalnızca ruh sağlığı uzmanları bu bozukluğu doğru bir şekilde teşhis edebilir. Ayrıca kimi zaman herkes bu davranışlardan herhangi birini sergileyebilir. Bu, o kişide kişilik bozukluğu olduğu anlamına gelmez. Bu kişilik bozukluğunun zihinsel bir sağlık durumu olduğunu ve kişisel bir seçim olmadığını anlayabilmeniz çok önemlidir. Elbette bu durum zarar görebileceğiniz davranışlara maruz kalmak zorunda olduğunuz anlamına da gelmiyor. Bu davranışlarla nasıl başa çıkabileceğinizi öğrenmelisiniz.

Narsist kişiler genellikle nasıl davrandıklarının ve bu davranışların başkaları üzerinde nasıl etkileri olabileceğinin farkında değildirler. Bu da aslında durumu daha karmaşık bir hale sokar. Çünkü onları değiştirmeye veya onlara hatalarını göstermeye kalkıştığınızda olumlu bir sonuç alamayabilirsiniz hatta tam tersine bu girişimleriniz öfke ve intikam davranışlarına sebep olabilir.

1. Narsistik Kişilik Bozukluğu Hakkında Bilgi Edinin Ve Kendinizi Geliştirin

Kendinizi narsist bir insanla ilişki içinde bulduysanız yapmanız gereken en önemli şey bu bozukluğu iyi anlamaktır. Bozukluğun belirtilerini iyi anlamak, partnerinizle daha kolay empati kurmanıza yardımcı olur. Yaptıkları veya söyledikleri bir şeyin “kişisel” olarak sizinle ilgili olmadığını anlamanızı sağlar. Yaptıklarının sizinle ilgili değil de yaşadığı psikolojik problemle ilgili olduğunu algılayabilmeniz narsist kişilikte bir insanla kurduğunuz ilişkide sahip olabileceğiniz en güçlü silahtır.

2. Partnerinizi Rol Model Haline Getirmeyin

Narsist kişiler he zaman ilgi çekici, yüksek özgüven sahibi ve kendilerinden eminlermiş gibi görünürler. Davranışları ve yaydıkları enerjiyle diğer insanları kendilerine çekebilirler. Tüm bu sebeplerle o kişinin “harika” bir insan olduğu yanılgısına düşebilirsiniz ve ilişkide yaşadığınız herhangi bir problemle ilgili partnerinizden önce kendinizi yargılamaya ve suçlamaya meyilli bir hale gelebilirsiniz. Bu durum uzun vadede ruh sağlığınıza, düşünce sisteminize ve kendinize olan saygınıza ciddi şekilde zarar verebilir.

3. Partnerinizin Eylemlerinin Sizi Nasıl Etkilediğini Açıkça Belirtin

Narsist kişiler, davranışlarının sizi nasıl etkileyebileceğini öngöremeyeceği için onunla ve kendinizle ilgili endişelerinizi uygun bir şekilde dile getirmeniz gerekmektedir. Sırf “barışı korumak” için sessiz kalmak ya da görmezden gelmek tehlikeli olabilir. Herhangi bir eleştiriyi kabul etmekte çok zorlanacakları için söylediklerinize karşı yoğun bir tepki ve güçlü bir savunma ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu gibi durumlarda bazen çok basit ve net bir ifade ile hislerinizi paylaşmanız çok daha etkileyici olabilir. “Benim de duygularım ve düşüncelerim önemli. Beni dinlediğini ve ciddiye aldığını hissetmiyorum” gibi bir ifade ile kendinizi açıklayabilirsiniz.

4. Net Sınırlar Belirleyin

Narsist kişiler, hayatınızın her alanına izinsiz müdahale etme hakkını kendilerinde görebilirler. Onların gözünde hayattaki yegâne amacınız, onların ihtiyaçlarına hizmet etmektir. Sizin de ihtiyaçlarınız ve kendinize ait bir dünyanız olduğunu anlamaları güç olabilir. Bu noktada sınırları belirlemek, ilişkinizi sağlıklı bir hale getirmek için yapabileceğiniz en etkili hamlelerden biri olabilir. Nasıl iletişim kuracağınız konusunda endişelenmeyin. Sadece basit ve net bir şekilde konuşun ve sınırlarınıza saygı göstermiyorsa o kişiden uzaklaşın. Örneğin siz arkadaşlarınızla dışarıda vakit geçirirken partneriniz sizi sık sık arıyorsa ve yeteri kadar onunla ilgilenmediğinizi söylüyorsa “Şuan arkadaşlarımla vakit geçiriyorum. Müsait olduğumda seni arayacağım.” Gibi net ifadeler kullanın ve onun yanında olmadığınız veya olmak istemediğiniz anlar için bahaneler üretmeyin, yalan söylemeyin. Açık ve net olun.

5. Ayrılmaya Karar Verdiyseniz Bunu Zamana Yayarak Planlı Bir Şekilde Gerçekleştirin

Narsist Kişilik Bozukluğu olan partnerinizden ayrılmaya karar verdiğinizde bunu zamana yayarak zaman içinde gerçekleştirin. Bir anda ve hızlıca yapmaya kalkıştığınızda sizi kendisine yeniden bağlamak için türlü manipülasyonlar yapacaktır. Bu süreçte kendi duygularınız ve düşüncelerinizle ilgili şüpheye kapılmanıza sebep olacak şeyler söyleyecektir ve size kendinizi suçlu hissettirecektir. Ayrılma kararını neden verdiğinizi kendinize sürekli hatırlatmalısınız. Ayrılmak için ona sunacağınız açık ve net sebepleri önceden düşünmeli ve belirlemelisiniz. Onun davranışlarını düzeltmek için ayrılıkla tehdit edip sonrasında yeniden ilişkiye devam etmek ters tepebilir ve her şeyi içinden çıkılmaz bir hale sürükleyebilir. Bu, onlara daha çok güç verir ve değişmeleri gerekmediğini teyit etmiş olursunuz. Sadece gerçekten hazır olduğunuzda ilişkiyi sonlandırmak istediğinizi söyleyin.

Karşınızdaki kişi narsist bir insan bile olsa bir ilişkiyi bitirmek, sevilen bir kişiyi terk etmek her zaman zordur. Ancak maruz kaldığınız davranışlar, duygusal veya fiziksel istismara dönüştüyse ayrılık çanları çalıyor demektir. Bu süreçte güçlü ve kararlı olmalısınız. Duygusal istismar, sözlü taciz, cinsel ve fiziksel istismara maruz kalıyorsanız, ilişkinin sağlıksız olduğunu ve muhtemelen hiçbir zaman değişemeyeceğinden eminseniz ilişkiye son vermelisiniz.

• Arkadaşlarınızdan ve ailenizden uzaklaştığınızı hissediyorsanız
• Kendinize değer vermediğinizi hissediyorsanız
• Günlük aktivitelerden zevk almıyorsanız
• Partnerinizden farklı düşündüğünüz ve sadece kendiniz gibi olduğunuz için kendinizi suçlu hissediyorsanız

Kesinlikle kararlı bir tutum sergileyerek o kişiyle bağlarınızı koparmalısınız.

Narsist Kişiler Değişebilir Mi?

Partnerinizin değişebileceğine dair umutlu olmanız ve çaba göstermeniz çok doğaldır. Araştırmalar, bazı narsistik özelliklerin yaşın ilerlemesiyle birlikte azalabileceğini gösteriyor. Ayrıca uzun süreli psikoterapiler de mutlaka etkili olacaktır. Fakat narsist kişilerle ilgili en büyük handikap, bu kişilerin ruhsal problemleri olduğunu kabul etmemeleri ve profesyonel desteğe ihtiyaç duymadıklarını düşünmeleridir.

KAYNAK
Bettino K., (9 Mayıs 2021). How ToDealWithYourPartner’sNarcissisticBehaviors. PsychCentral.
https://psychcentral.com/blog/how-deal-narcissistic-partner

DBE Yetişkin ve Aile Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz