NEDEN BAŞARIDAN KORKARIZ?

“Başarısızım.” Ve “Hedefime ulaşamadım.” Düşünceleri arasındaki farkı anlayabilmek çok önemlidir. Birçok dahi, ünlü olmadan önce defalarca başarısızlığa uğradı. Başarısızlıklar yaşamak, insanı olgunlaştıran, tecrübe kazandırarak hayattan dersler almasını sağlayan deneyimlerdir.”

Hepimiz biliriz ki; çıktığımız bütün yollar, aldığımız tüm kararlar hem başarıyı hem de potansiyel riskleri beraberinde getirir. İhtimaller her ne olursa olsun yola çıkmadan, denemeden kazanıp kaybedeceğimizi kesin olarak bilemeyiz. Sizi hedeflerinize ulaşmaktan ve hayallerinizi yaşamaktan alıkoyan şey nedir? Başarısızlık korkusu ya da başarı korkusu mu? Her ikisi de olabilir. Her iki korkuyu aynı anda yaşıyor da olabilirsiniz ve bu çok olağandır.

Başarısızlık korkusunu anlamak oldukça basittir. Hiç kimse başladığı bir projenin, aldığı herhangi bir kararın sonucunda başarısızlığa uğramak istemez.

Başarısızlık Korkusunun Nedenleri

• Geçmişte herhangi bir konuda başarısız olmak.

• Hata yaptığı için eleştirilmek veya cezalandırılmak.

• Mükemmeliyetçi bir kişilik yapısına sahip olmak.

• Kişinin öz-değerini, başarıları ve performansıyla ilişkilendirmiş olması.

• Yetersiz hissetmek.

• “Başarı” ve “Başarısızlık” kavramlarını dar ve sabit bir bakış açısıyla tanımlamak.

• Kişinin yeteneklerinden şüphe etmesi ve kendisine güvenmemesi.

Hareketsiz durmak, yeni şeyler denememek, zorlu görevleri üstlenmemek kişinin kendi güven alanında kalmasını sağlar. Böylece başarı elde edilmez fakat kişi mevcut durumunu da korumuş olur. Fakat bu da bir başarısızlık korkusudur.

“Başarısızım.” Ve “Hedefime ulaşamadım.” Düşünceleri arasındaki farkı anlayabilmek çok önemlidir. Herkes hata yapabilir ve başarısızlıklar yaşayabilir fakat bu, kişiyi “başarısız” bir insan yapmaz. Tam tersi, başarısızlıklar yaşamak, insanı olgunlaştıran, tecrübe kazandırarak hayattan dersler almasını sağlayan deneyimlerdir. Şuanda hepimizin bildiği Steve Jobs, J.K. Rowling, Walt Disney gibi birçok dahi, ünlü olmadan önce defalarca başarısızlığa uğradı.

Başarıdan Korkmanın Nedenleri

• Kişinin başarıyı hak etmediğini düşünmesi.

• İlgi odağı olmaktan hoşlanmamak.

• Artan baskı, stres ve görevlerden kaçmak.

• “Çevremdekiler başarımı kıskanacak ve ilişkilerim zarar görecek.” Düşüncesine sahip olmak.

• Sürekli memnuniyetsiz ve doyumsuz bir yapıda olmak.

• “Başarı” ve “Başarısızlık” kavramlarını dar ve sabit bir bakış açısıyla tanımlamak.

• Kişinin yeteneklerinden şüphe etmesi.

Başarı ve başarısızlık korkusu yaşamanın nedenleri neredeyse aynıdır. Bu iki korku aslında hiç de zıt kutuplarda değildir. Birçok insanda hem başarısızlık hem de başarı korkusu vardır. Peki tüm bu korkuları nasıl aşabilirsiniz?

1. Korkularınızı Kabul Edin.

Bu korkuları yaşayan tek kişi siz değilsiniz, bu konuda yalnız olmadığınızı unutmayın.

2. Tüm Olasılıkları Değerlendirin.

Risk alan insanlar başarısız olabileceklerini de göz önünde bulundurarak yola çıkarlar. Elde edecekleri başarıya odaklanarak giriştikleri işin denemeye değer olduğunu düşünürler.

3. Başarısızlıklarınızın Sizi Geliştirmesine İzin Verin.

Yaptığınız tüm hataların ve uğradığınız başarısızlıkların sizin için eşsiz deneyimler olduğunu unutmayın. Bu deneyimleri öğrenmek ve gelişmek için değerlendirin.

4. Başarısızlıklarınızın ya da Başarılarınızın Sizi Tanımlayan Kriterler Olmadığını Unutmayın.

Siz bir “başarı” veya “başarısızlık”tan ibaret değilsiniz. Yaşadığınız bu tür olaylar sizi tanımlamaz ve sizi iyi ya da kötü yapmaz.

5. Başarıyı Zihninizde Canlandırın ve Hayal Edin.

Gözlerinizi kapatın ve elde etmek istediğiniz tüm başarıları, ulaşmak istediğiniz hedefleri tüm detaylarıyla zihninizde canlandırın. Bunu düzenli olarak yapmak sizi hedeflerinize daha da yaklaştıracaktır.

6. Başarıyı ve Başarısızlığı Yeniden Tanımlayın.

Kişisel değerlerinize ve hedeflerinize dayalı olarak kendi başarı ve başarısızlık tanımınızı oluşturun. Birileri için başarı çok yüksek bir maaş olabilirken bir başkası için başarı mutlu bir evlilik anlamına gelebilir. Sizin için başarının tanımı nedir?

7. Hislerinizi Yazıya Dökün.

Başarılarınızı her gün yazın ve bir liste haline getirin. Bu listeyi sık sık okuyarak kendinizi motive edebilir ve hedeflerinize ulaşmak için çıktığınız yolda güç almak için kullanabilirsiniz.

8. Konfor Alanınızın Dışına Çıkın ve İstikrarlı Olun.

Bir anda değil fakat küçük adımlarla konfor alanınızın dışına çıkmaya çalışın. Amacınız en mükemmel olanı gerçekleştirmek değil istikrarlı bir şekilde ilerleyebilmek olmalı. Örneğin 5 km yürüyüş yapmak için dışarı çıktığınızda 3 km yürüyüp eve dönmeyi başarısızlık olarak mı algılıyorsunuz yoksa bir sonraki yürüyüşünüzde 5 km’yi tamamlayabilmek için attığınız bir adım olarak mı görüyorsunuz? Bunu başarısızlık değil gelişim sürecinin bir parçası olarak görebilmelisiniz.

Unutmayın ki ne kadar çok başarısız olursanız o kadar başarılı olursunuz. Başarıdan ya da başarısızlıktan korkmanın birbirinden hiçbir farkı yoktur. Bu korkuları tetikleyen düşüncelerinizden vazgeçebilmeniz ve harekete geçebilmeniz için sizlerle çeşitli stratejiler paylaştık. Bu stratejiler, hedeflerinize ulaşabilmeniz için ilerlemeniz gereken eşsiz yolcuğunuzda sizi “başarı”ya ulaştırabilecek küçük adımlardır. Önemli olan pes etmemek ve istikrarı koruyabilmektir.

KAYNAK

Martin S., (19 Ocak, 2016). Is it Fear of Failure or Fear of Success? PsychCentral.

https://psychcentral.com/blog/imperfect/2016/01/is-it-fear-of-failure-or-fear-of-success

DBE Yetişkin ve Aile Bölümü

DBE Yetişkin ve Aile Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın Terapistlerimiz