Kurumsal Gelişim Merkezi

“İş dünyasında çalışanlardan, yaratıcılığı, bilgi birikimini ve yeteneklerini kullanarak gereğinde bir şekilde görevlerini yerine getirmeleri beklenir. Çalışan bu süreçte Aşil Sendromu yani Gizli Başarısızlık Korkusu yaşıyorsa kendisinden beklenen görevleri yerine getirirken yeteneklerinin ve başarılarının bilincinde olamadığı için görevini başarıyla tamamlasa bile tatmin duygusu hissedemeyecektir. Bu durum çalışanda büyük bir motivasyon kaybına sebep olacaktır.”

İş yaşamında, bazı bireyler kendilerine büyük hedefler koyarak her zaman daha iyisini yapmaya çalışırken bir yandan da başarısız olacaklarına dair korkulara kapılırlar. Hedeflerine başarıyla ulaşmalarına rağmen başarılı olma duygusunu yaşayamazlar. Mükemmeliyetçi tutumlar sergileyerek daima başarılı olmaya odaklanan bireyler, bir süre sonra yoğun bir hayal kırıklığı, doyumsuzluk ve diğerlerinin güvenini kaybetme korkusu yaşamaya başlarlar. Bu durum “Aşil Sendromu” bir diğer deyişle “gizli başarısızlık korkusu” olarak adlandırılmaktadır. İlk kez Petruska Clarkson, “The Achilles Syndrome” kitabı ile bu kavramı psikoloji literatürüne katmıştır. Clarkson, Aşil Sendromunu “kişilerin gerekli yeterliliklere sahip olmasına rağmen kendi içinde bu yetkinliği hissedememesi” olarak ifade eder ve bir psikolojik sendrom olarak tanımlar.

Aşil Sendromunun Belirtileri

• Aşil Sendromlu birey, çevresi tarafından olumlu eleştiriler alsa dahi kendi içinde sürekli olarak bir başarısızlık korkusu yaşar.
• Çevresinin onu başarılı görmesine rağmen kendi içinde daima endişe ve kaygı hisleri yaşar.
• Geleceğe dair ümitsiz bir bakış açısı vardır. Başarılarına daima şüphe ile yaklaşır ve başarılarının şans eseri gerçekleştiğini düşünür.
• Başarısız olma ihtimalini sürekli göz önünde bulundurduğu için yapacağı işe gereğinden fazla hazırlanır.
• Görevini layıkıyla yerine getiren normal bir çalışan işini tamamlamış olmanın verdiği hazla mutluluk duyarken, aşil sendromlu birey kendini sürekli stres altında, yorgun ve endişeli hisseder. Görevini layıkıyla yerine getirse bile tatmin duygusunu hissedemez. Kısa süreli bir rahatlama duygusu yaşanır fakat bu o anda işini bitirmiş olmanın rahatlığıdır. Bu kısa huzurun ardından sonraki görevi için yeniden endişe duymaya başlaması çok uzun sürmez.

Aşil Sendromu İş Dünyasında Neden Bu Kadar Önemli?

Aşil Sendromlu bireyler hassasiyetleri ve zaaflarının etrafına bir zırh örerek onları gizlemeye çalışabilirler. Bu zırhların varlığı, içsel ve dışsal alanda bir uyumsuzluk meydana getirerek bireyleri yavaşlatabilir. Ayrıca saygınlığını kaybetme endişesi yaşamaları sebebiyle iç dünyalarında endişe ve korkularla dolu bir karmaşanın içine düşerler. İçsel ve dışsal anlamda bir uyumsuzluk yaşadıkları için de neyin iyi neyin kötü olduğunu ayırt etmekte zorlanırlar. Aşil sendromlu bireyler her ne kadar kabul etmeseler de aslında çalışkan ve yetenekli bireylerdir. Ebeveynler yetişme çağında çocuklarından en iyisini yapmaya yönelik beklentiler sergileyip gerekli desteği göstermediklerinde ilerleyen yaşlarda bireylerde bu sendromun görülmesi olasıdır.

İnsanoğlunun temel güdülerinde sevmek, sahip olmak, çalışmak ve emek vermek güçlü bir yer tutmaktadır. Bu sebeple bireyler iş hayatlarında üretken olmak ve yaptıkları işlerle bünyesinde çalıştıkları kuruma katkıda bulunmak için çaba gösterirler. Aşil Sendromlu bireyler ise katkıda bulunma duygusunu yitirilmesiyle birlikte hissizleşebilir, depresyona girebilir ve psikolojik olarak zarar görebilirler. Dış çevreye karşı güçlü ve yeterli görünme çabalarının ardında gizlenen başarısızlık korkusunu bastırmak için yanlış yollara sapabilirler. (Alkol ve uyuşturucu kullanımı hatta intihar etmek)

İş dünyasında çalışanlardan, yaratıcılığı, bilgi birikimini ve yeteneklerini kullanarak usulüne uygun bir şekilde görevlerini yerine getirmesi beklenir. Bu süreçte aşil sendromu yani gizli başarısızlık korkusu yaşayan çalışan, kendisinden beklenen görevleri yerine getirirken yeteneklerinin ve başarılarının bilincinde olmadığı için görevini başarıyla tamamlasa bile tatmin duygusu hissedemeyecektir. Gerçekte başarılı olmasına rağmen kendisini başarısız ve zayıf hissettiği için daha fazla çalışıp daha fazla yorulacaktır. Kendisini yorgun, bitkin ve tükenmiş hissedecektir ve tüm bu olumsuzluklar çalışanda büyük bir motivasyon kaybına sebep olacaktır. Küreselleşme ve zorlu rekabet ortamının giderek kızıştığı iş dünyasında böyle bir sorunla mücadele etmek ve çözüm yolları aramak ise ekstra önemli bir hale gelmiştir.

Aşil Sendromu İle Baş Etme Yolları

• Yetkinlikleri Belirlemek: Bireyler objektif bir şekilde hangi alanlarda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olduğunu hangi alanlarda yetersiz ve gelişime açık olduğunu belirlemelidir. İK yöneticileri işe alımlar sürecinde kullanılan kişilik testlerinde adayın “mükemmellik” faktörü yüksekse bunun bir problem yaratabileceğini düşünüp özel bir konuşma yaparak adayı ikaz etmelidir. Yöneticiler ise yetkinlik kavramanın hatasızlık demek olmadığını anlatmalılar ve hatanın tecrübe edinmek için faydalı bir unsur olduğunun altını çizmeliler. Bu faktörü fark etmek İK’cıların ve yöneticilerin görevidir.
• Sorunu Fark Etmek ve Kabullenmek: Aşil Sendromu günümüzde yaygınlığı hızla artan ve iyi tanınması gereken bir psikolojik problemdir. Bireyler yaşadığı bu problemi fark etmeli ve kabullenmelidir. Bu süreçte profesyonel yardım alınmalıdır. Ayrıca bireyler iş dünyasında tecrübeli ve yetkin olduğuna inandığı kişilerle de bu problemi paylaşarak destek isteyebilir.
• Mükemmeliyetçilikten vazgeçmek: Mükemmeliyetçilik duygusu, bireyi bir işi eksiksiz ve doğru yapamayacağı düşüncesine sürükleyerek bireyin o işten tamamen vazgeçmesine neden olabilir. “Yetkinlik” kavramının tanımına baktığımızda “hatasızlık” gibi bir kriter yer almamaktadır. Aşil sendromlu bireyler herhangi bir hata yaptığında yetkinliğinin olmadığını düşünür ve özgüven problemi yaşar. Hata yapmanın yetkinliği olumsuz yönde etkilemediği bilakis tecrübe edinme noktasında faydalı olduğu kabul edilmelidir.

KAYNAK
Clarkson, P. (1998). TheAchillesSyndrome: OvercomingtheSecretFear of Failure. Element Books.
Çıvgın H., Gündağ M., (2020). Aşil sendromu (gizli başarısızlık korkusu) ve iş tatmini üzerine kavramsal bir inceleme( aconceptualreview of achillessydnrome (hiddenfear of failure) andjobsatisfaction). Journal of TourismandGastronomyStudies 4(1) 179-190
Tekin Z., (2018). Yöneticilikte aşil sendromu ve mesleki tükenmişlik hissi. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6(13) 544-562

DBE Kurumsal Ölçme / Değerlendirme ve Eğitim Merkezi
Bizi Arayın  Eğitmenlerimiz