İnsan zekası; soyut düşünme, algılama, yargılama, sonuç çıkartma ve akıl yürütme kapasitesini ifade eden birçok düşüncesel yeteneğin karışımı olarak tanımlanabilir. Yıllar içinde zekanın tanımı, ölçümü ve zekayı belirleyen etkenler üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda görülmüştür ki; zeka, geliştirilebilen ve kendisini yenileyen yapıya sahiptir. Ayrıca kalıtımsal ve çevresel etkenlerin zeka için belirleyici faktörler olduğu bildirilirken, yalnızca tek bir zeka türünün olmadığı da ortaya konmuştur.
Bu zeka türlerinden birisi de CQ yani kültürel zekadır. Kültürel zekayı, bireylerin ait olduğu kültür dışında başka kültür yapılarına sahip olan kişilere karşı duyarlı olabilme, onları anlayabilme ve yeni kültürel bağlamlara kolayca adapte olabilme kabiliyetine sahip olmak şeklinde tanımlayabiliriz. Kültürel zeka bağlamında; algılama, yordama ve akıl yürütme gibi tüm faaliyetler içinde bulunduğu kültür kaynaklıdır.
Kültür zamana yayılan bir olgudur. Ortak alışkanlıklar, zevkler ve yaşam biçimleri de insanları bir arada tutar. Her ne kadar yeniliklere ve farklılıklara açık olmak önemli ve gerekli olsa da bireyin içinde yaşadığı topluma kendisini ait hissedebilmesi ve toplumdaki yerini ve rolünü biliyor olmanın rahatlığıyla yaşaması için kültürel değerlere bağlılık önem arz etmektedir. Fakat hızla gelişen küreselleşme, farklı kültürlerden insanları, ticari veya başka herhangi bir ortak çıkar için bir araya getirir. Bu kültürel farklılıklar yalnızca uluslararası düzeyde ele alınmamalıdır, aynı ülkenin farklı bölgelerinde yetişmiş bireyler arasında da kültürel farklılıklar görülür. Bu süreçte, birbirinden ayrışan birçok yönümüze rağmen farklı kültürlerden insanlarla birlikte çalışmak durumunda kalabiliriz. Bu durum, iş hayatında bireyler arasında yaşanabilecek çeşitli iletişim problemlerini de beraberinde getirebilir. Böyle durumlarda farklı kültürlerden bireylerle uzlaşabilmek ve problem çözebilmek yine kültürel zekayla ilgilidir.
Özetle kültürel zeka, şu kabiliyetlere sahip olabilmektir :
• Kültürler arası benzerlik ve farklılıkları görebilmek ve bu doğrultuda hareket edebilmek
• Esnek ve uyumlu bir yapıda olmak ve etkileşimde bulunduğu kültürü öğrenmeye çalışmak
• Farklı kültürlerden bireylerle etkileşime girerken uygun tutum ve davranışları sergileyebilmek
• Çok kültürlü ortamlarda olup bitenleri doğru bir şekilde yorumlayabilmek ve olası durumları yordayabilmek
Bu bağlamda, kültürel zekanın geliştirilmesi özellikle kurumsal hayatta, bireylerin kültürlerarası ortamlarda var olabilmesi için çok önemlidir.
Peki kurumsal hayatta farklı kültürlerin çatışmasının önüne nasıl geçebiliriz ve kültürel zekayı nasıl geliştirebiliriz ?
• Kültürel zekayı geliştirmek için öncelikle onun ne olduğunu iyice kavramalı ve kendi kültürel zeka düzeyimizi bu bağlamda değerlendirebilmeliyiz.
• Kültürel çeşitliliğin görüldüğü kurumlarda, kültürlerin etkisinin analizi yapılmalı ve bu bağlamda çalışanların arasındaki iletişimin ne kadar sağlıklı olduğu incelenmeli ve elde edilen sonuçlara göre çeşitli stratejiler geliştirerek çalışanlar bu konu hakkında bilgilendirilmelidir.
• Kültürel zekanın önemini kavradıktan sonra, bireylerin önce kültürel bilgileri arttırılmalı ardından buna uygun etkili tutum ve davranış uygulamaları üreterek daha yetenekli hale getirilmelidirler.
• Yüksek kültürel zekaya sahip olabilmek bir anda edinilebilecek bir kazanım değildir. Zaman ve çabaya bağlı gelişir ve sabırlı olmak gerekir.
• Bu kazanım sürecinde, sadece bilgi edinmek yeterli değildir ve uygulayarak öğrenmek gerekir.
Ayrıca farklı kültürlerden bireylerle iletişim kurmak, onlarla aynı ortamda çalışmak keyifli ve öğretici bir süreç olacaktır. Bireyler farklı kültürlerden insanlarla yeni ilişkiler kurarken bir yandan da bilgi birikimini arttırma fırsatı yakalayacaktır.
Kurumsal Gelişim Merkezi Bölümü
Kaynakça
Kenar G., Bektaş M., (2020). Kültürel zekanın örgütsel çatışmaları çözme yöntemlerine etkisi: kamu sektöründe bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 16(1) https://doi.org/10.17130/ijmeb.700905
İşleyen F., Doğan E., (2020). Kültürel zeka: beş büyük kişilik modeli bağlamında bir araştırma. Ekoist: Journal of Econometrics and Statistics 33(1), 65-82 https://doi.org/10.26650/ekoist.2020.33.837088
Yeşil S., (2009). Kültürel farklılıkların yönetimi ve alternatif bir strateji: kültürel zeka. KMU İİBF Dergisi
İşleyen F., (2019). Çalışanların kişilik özelliklerinin kültürel zeka üzerindeki etkisi: çokuluslu işletmelerde bir araştırma.
Mercan N., (2016). Çok kültürlü ortamlarda kültürlerarası farklılıkları yönetme sanatı: kültürel zeka. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi AUAd 2(2) 32-49.
Kurumsal Gelişim Merkezi Bölümü
DBE Kurumsal Ölçme / Değerlendirme ve Eğitim Merkezi
Bizi Arayın Eğitmenlerimiz
