İşyerinde Taciz

Son zamanlarda bu kelimeyi fazlaca duyar olduk. Zaman zaman okurlarım da yaşadıklarını anlatırlar, yardım isterler. Gittikçe artan bir oranda danışan olarak da başvuruluyor. İngilizcede de "mob" fiili "toplu halde saldırmak" anlamına gelmektedir. Türkçe'de de "mobbing" olarak kullanılmakla birlikte, araştırmacılar bunun için bir takım Türkçe sözcükler kullanmışlardır. Örneğin; işyerinde psikolojik taciz, yıldırma, işyerinde zorbalık ve işyeri travması gibi.

Mobbing, işyerinde bir kişiye sistematik olarak baskı yapılarak onun performansının düşürülmesini ve sonunda iş yaşamından dışlanmasını ve ayrılmasını hedefleyen psikolojik bir tacizdir. Her işyerinde ve her organizasyonda mobbing'e rastlanabilir.

Dr. Leymann 45 ayrı mobbing davranışı tanımladı ve bunları beş gruba ayırdı. Her mobbing davranışında bir gruptakilerin tümünün bulunması gerekmese de, tek tek ele alındığında oldukça uygarlık dışı davranışlar olduğu görülmektedir. Beşinci gruptaki saldırılar, ABD'de 50 eyalette yasaklanmıştır. Yani suçtur. Diğerleri yönetimin veya yöneticinin inisiyatifindedir.

Başka türlü diyecek olursak; pek çok durumda tacizin tanımı şirket kültürüne ve yöneticinin veya işverenin kafasındaki kritere göre değişir. Bu yüzden çalışanların, özellikle de yöneticilerin bu davranışlar üzerine bilgi sahibi olması gerekmektedir.

1. Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkileyen davranışlar:

* Üstünüz kendinizi gösterme olanaklarınızı kısıtlar.
* Sözünüz sürekli kesilir.
* Meslektaşlarınız veya birlikte çalıştığınız kişiler kendinizi gösterme olanaklarınızı kısıtlar.
* Yüzünüze bağırılır ve yüksek sesle azarlanırsınız.
* Yaptığınız iş sürekli eleştirilir.
* Telefonla rahatsız edilirsiniz.
* Sözlü tehditler alırsınız.
* Yazılı tehditler gönderilir.
* Jestler ve bakışlarla ilişki reddedilir.
* İmalar yoluyla ilişki reddedilir.

2. Sosyal ilişkilere saldırılar:

* Çevrenizdeki insanlar sizinle konuşmaz.
* Kimseyle konuşamazsınız, başkalarına ulaşmanız engellenir.
* Size diğerlerinden ayrılmış işyeri verilir.
* Meslektaşlarınızın sizinle konuşması yasaklanır.
* Sanki orada değilmişsiniz gibi davranılır.

3. İtibarınıza saldırılar:

* İnsanlar arkanızdan kötü konuşur.
* Hakkınızda söylentiler çıkar.
* Komik durumlara düşürülürsünüz.
* Psikolojik sorunlarınız varmış gibi davranılır.
* Psikolojik değerlendirme / inceleme geçirmeniz için size baskı yapılır.
* Bir özrünüzle alay edilir.
* Davranışlarınız, sizi gülünç duruma düşürmek için taklit edilir.
* Dini veya siyasi görüşlerinizle alay edilir.
* Özel yaşamınızla alay edilir.
* Etnik kökeninizle alay edilir.
* Özgüveninizi olumsuz etkileyen bir iş yapmaya zorlanırsınız.
* Çabalarınız küçültücü bir şekilde yargılanır.
* Kararlarınız sürekli sorgulanır.
* Size isim takılır.
* Cinsel içerikli imalarla karşılaşırsınız.

4. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırılar:

* İşyerinde size özel bir görev yoktur.
* Size verilen işler geri alınır, kendinize yeni bir iş bile yaratamazsınız.
* Sürdürmeniz için anlamsız işler verilir.
* Kapasitenizin altında işler verilir.
* İşiniz sürekli değiştirilir.
* Özgüveninizi etkileyecek işler verilir.
* İtibarınızı düşürecek şekilde, niteliklerinizin dışındaki işler size verilir.
* Size mali yük getirecek genel zararlara sebep olunur.
* Eviniz veya işyerinize zarar verilir. 5. Kişinin sağlığına doğrudan saldırılar:
* Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanırsınız.
* Fiziksel şiddet tehditleri yapılır.
* Gözünüzü korkutmak için hafif şiddet uygulanır.
* Size fiziksel olarak zarar verilir.
* Doğrudan cinsel tacizle karşılaşırsınız.

Kaynaklar

1. Çobanoğlu, Ş. (2005). İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri. Timaş Yayınları: İstanbul.
2. Davenport, N., Schwartz, R. D., & Eliot, G. P. (2003). Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz. Sistem Yayıncılık: İstanbul.
3. Vikipedi Ansiklopedisi. http://tr.wikipedia.org/wiki/Mobbing

22.04.2007