Emre Konuk

Çiftlerle uÄŸraşırken, kimin deÄŸiÅŸebileceÄŸi kimin deÄŸiÅŸemeyeceÄŸi konusu seanslarda kader gibi eninde sonunda gündeme gelir: “Bu yaÅŸtan sonra bir insan deÄŸiÅŸir mi, bir insanın kiÅŸiliÄŸi nasıl deÄŸiÅŸebilir ki” formunda sorular en sık rastlananıdır. Soruyu soran da genellikle evlilikleri için çıkış yolları arayan hanımlardır. Çünkü erkek tayfası pek çok iÅŸi olduÄŸu gibi “evliliÄŸi kurtarma” iÅŸini de eÅŸine havale etmiÅŸtir. Soru ender olarak “deÄŸiÅŸmez deyin de ben de gönül rahatlığı ile boÅŸanayım”, bazen de “deÄŸiÅŸmez deyin de ben de katlanmayı öğreneyim” anlamını taşır. ÇoÄŸu zaman da ümitsizlik içinde bir yalvarışı dile getirir: “EÅŸimin deÄŸiÅŸebileceÄŸine beni inandırın”.

Kişilik Yapısı

Kafa karışıklığı, evliliklerde sorunları aşabilmek için neyin değişmesi gerektiği ve nelerin değişip değişemeyeceği ile ilgilidir. Bu alanda kullanılan dil elimizi kolumuzu bağlamaktadır. Kişilik, kişilik yapısı, karakter gibi kavramlar önümüzü açan kavramlar değil. Gerçekten de bir insanın karakterinden, kişilik yapısından söz ettiğimizde, o kişinin değişik durumlarda istikrarlı olarak benzer davranışları gösterdiğini ve bunun geniş zaman dilimleri içinde devam ettiğini dile getirmiş oluruz. Kişilik yapısı dediğimiz zaman da teknik açıdan anlaşılan budur. Yani bir insan onbeş yaşında dışadönükse kırk yaşında da dışadönüktür. Kırk yaşına kadar dışadönük olan birisi birden bire içe dönük davranışlar göstermeye başlarsa, o kişinin olsa olsa depresiv bir süreç yaşadığı anlaşılır.

Pek az kişilik özelliği kendi içinde bir sorunu barındırır. Büyük bir çoğunluğu hepimizin şu veya bu derecede paylaştığı özelliklerdir:

• İçedönüklük-Dışadönüklük
• Duyarlılık-Gerçekçilik
• Duygusal-Mantıklı
• Alttan alma-Baskınlık
• Ketum-Açık sözlü gibi.

Bu özelliklerin hiç biri kendi içinde patoloji barındırmaz. Sorun yaratabilir mi? KiÅŸinin kimlerle hangi konumda iliÅŸki içinde olduÄŸuna baÄŸlı olarak evet. ÖrneÄŸin: İçedönük, gerçekçi, mantıklı, ketum birinin dışadönük, duyarlı, duygusal ve açık sözlü biriyle bir evin içinde yaÅŸamaya karar verdiÄŸini düşünelim. YaÅŸamın ne kadar zorlanacağına dair örnekler vermeyeceÄŸim. Burada önemli olan; yaÅŸanan sorunun bu iki kiÅŸinin sahip oldukları kiÅŸilik özellikleri veya aralarındaki “kiÅŸilik farkından” kaynaklanmadığını, tersine bu farkı kapatmaya çalışırken uyguladıkları yöntemden kaynaklandığını bilmek gerekir.

Farkı Kapatmak

Burada belirleyici bir unsur da farkın derecesidir. Tüm kişilik özellikleri yaşama belli bir oranda yansır. Kişi aşırı dışadönüktür veya dışadönüklüğü orta derecededir ya da biraz dışadönüktür. Diyelim kişi aşırı dışadönük. Birlikte intihar etmek istediği kişi de aşırı içedönük. Birinin puanı 10 üzerinden 9, diğerininki ise 2. Eğer her ikisi de karşısındakinin tam olarak kendisine benzemesini isterse, çok bekler. Ancak demokrasilerde çare tükenmez. Her ikisi de birbirine doğru 2 adım yaklaşırsa fark, birbirlerinin yaşamına renk katacak bir boyuta kavuşabilir.

Bu basit gibi görünen iki adımı atmak mümkün müdür? Evet mümkündür ama kolay değildir. Zorluk, ilişki yaşanmaz hale gelene kadar bu iki kişinin bir problem çözme formatı geliştirememesiyle, farkları kapatacağım diye ilişkilerinde sağlıksız döngüleri oluşturmalarıyla ve edinilen alışkanlıklarla ilgilidir.

Döngüler

Döngüler yaşamı kolaylaştırır ve iyi olanın kalıcılığını sağlar. Eşime hoşlanacağını düşündüğüm bir hediye alırım, sevinir ve o da bir hoşluk yapar. O yapınca ben de bir hoşluk yaparım. Döngü oluşur. Ancak tüm döngüler için böyle söyleyemeyiz. Nerede bir ilişki sorunu varsa orada bir döngü oluşmuştur.

Bu döngülerin en yaygını; kadının “dırdır” yaptığı, adamın “duvarını ördüğü”, eÅŸine eriÅŸemeyen kadının dırdırını arttırdığı, dırdır artınca adamın duvarını saÄŸlamlaÅŸtırdığı döngüdür. Bir diÄŸer örnek: Çocuk aÄŸlar, aÄŸladığı için azar iÅŸitir. Azar iÅŸitince daha çok aÄŸlar, daha çok aÄŸlayınca daha çok azar iÅŸitir. Bu da klasik döngülerdendir. Aynı koreografi makro düzeyde de oynanır: “Türbancılar” bastırdıkça “laikler” daha çok bastırır. Pozisyonlar giderek saÄŸlamlaÅŸtırılır. Artık kimse kolay kolay dansı deÄŸiÅŸtiremez. Bu döngüler her iki taraf için de ciddi sıkıntı yaratmasına karşın, on yıllarca hiç deÄŸiÅŸmeden devam edebilir.

Döngüler kırılabilir mi? Evet, ama bu da her zaman dünyanın en kolay projesi değildir. Bazen çok iyi planlamak, bazen çok bastırmak, bazen da yaratıcı yanımızı harekete geçirmek gerekebilir. Değişmesi gerekenin, kişiliklerimizin değil, kurduğumuz döngülerin olduğunu bilmemiz gerekir. Sorunla baş etme yöntemimiz; sorunun kendisidir. Yani değişecek olan ilişkidir.

Haftaya devam.

01.01.2006