Psikoloji Nedir?
Psikoloji, davranışları ve zihinsel süreçleri inceleyen bir bilim dalıdır. Psikoloji bilimi bireylerin ve grupların duygu, düşünce, davranış ve zihinsel süreçleri ile ilgili her türlü gözlem ve araştırmayı kendine konu alır ve bunu yaparken bilimsel yöntemi temel alır.
İnsana dair her alanda çalışma ve gözlem yapma imkanı olan psikoloji bilimik kendi içerisinde pek çok alt alana ayrılır. Eğitim psikolojisi, sosyal psikoloji, gelişim psikolojisi, sağlık psikolojisi, deneysel psikoloji, bilişsel psikoloji, endüstri psikolojisi gibi çeşitli uzmanlık alanları olan psikoloji biliminin en çok bilinen ve uygulamada yer alan alt dalı klinik psikolojidir.
Klinik psikoloji duygusal, zihinsel ve davranışsal bozuklukların nedenlerini, tanı, tedavi ve korunma (önleme) yöntemlerini inceleyen ve psikoterapi yöntemleri ile soruna müdahale eden, psikolojinin uygulamalı bir alt dalıdır. Bu kapsamda bireyin zihinsel, duygusal ve davranışsal sorunlarının değerlendirilmesi için gerekli psikometrik testlerin (kişilik, zeka, tutum, ilgi, klinik testleri gibi) uygulanması ve yorumlanması, alan ile ilgili teorik ve pratik araştırmaların yapılması da yine klinik psikoloji alanına girer.
Psikolog Kimdir?
Psikologlar duygu, düşünce, davranış ve bilişsel süreçleri sistematik olarak inceleyen, bu alanlarda gözlem ve değerlendirmeler yapan, üniversitelerin Fen-Edebiyat Fakültesi, Psikoloji bölümlerinden 4 yıllık lisans eğitimini tamamlamış kişilerdir. Yukarıda da ifade edildiği gibi psikoloji biliminin pek çok alt alanı vardır. Bu alanların herhangi birinden yüksek lisans (uzmanlık) eğitimini tamamlamış kişilere “Uzman Psikolog” ünvanı verilir.
Psikoterapi Nedir?
Kökeni Yunanca’dan gelen psikoterapi kelimesi, psycho (akıl, ruh) ve therapy (tedavi, sağaltım) kelimelerinin bileşiminden türetilmiştir. Psikoterapi en genel anlamıyla duygusal, zihinsel ya da davranışsal bozuklukları ortadan kaldırmayı ya da azaltmayı hedefleyen tüm tekniklere ve yöntemlere verilen addır. Psikoterapinin hedef kitlesi sadece psikopatolojisi olan yetişkin bireyler değildir. Çocuklar, gençler, aileler, çiftler ve çeşitli gruplar da bu hizmetten yararlanabilir.
Psikoterapi sadece ruh ve akıl sağlığı ile ilgili bozuklukları tedavi etmeyi amaçlamaz. Aynı zamanda iş, aile, okul gibi çeşitli alanlardaki yaşam güçlüklerini çözümlemeyi, psikolojik uyumu arttırmayı ve kişisel gelişime yardımcı olmayı da hedefler. Bunu yaparken de çeşitli yöntem ve ekollerden yararlanır. Psikodinamik psikoterapi, bilişsel-davranışçı terapi, varoluşçu terapi, geştalt terapisi, aile terapisi, çift terapisi, grup terapisi, EMDR gibi pek çok psikoterapi yöntemi vardır. Bunlardan hangisinin kullanılacağı, problemin tanımı, psikoterapistin mesleki oryantasyonu ve danışanın beklentileri gibi faktörler belirler. Nitekim araştırmalar tüm bu farklı ekol ve yöntemlerin yerinde kullanıldığı takdirde etkin olduğunu göstermektedir. Buradaki önemli nokta psikoterapistin problemi iyi tanımlaması ve uygun yönteme karar verebilmesidir. Bunun için de psikoterapist, danışan ile detaylı bir öngörüşme yapmalı, danışanı psikometrik testlere ve gerektiğinde ilaç tedavisi için bir psikiyatra yönlendirmelidir.
Terapistin psikoterapötik yaklaşımı ne olursa olsun neredeyse tüm terapi süreçlerinde esas olan sorunlar çözümlenirken danışanın sahip olduğu duygusal, bilişsel ve sosyal başa çıkma kapasitelerini yeniden canlandırmaktır. Diğer bir deyişle psikoterapi, danışanın sahip olduğu potansiyellerini yeniden keşfetmesine yardımcı olur. Psikoterapi, terapistin uyguladığı profesyonel yöntemlerle, danışanın kendine en uygun çözüm yolunu gene kendisinin bulmasını sağlayan bir çalışmadır. Psikoterapi süreci, terapist ve danışanın sorun ve çözümler üzerinde birlikte çalıştığı bir süreçtir. Terapist bilgi birikimi ve deneyimiyle danışana sorun karşısındaki kör noktalarını göstererek farkındalık sürecini hızlandırır ve danışan bu şekilde kazandığı farkındalık ve edindiği pratik becerilerle yaşamında değişim için ihtiyaç duyduğu sağlıklı başa çıkma yollarını harekete geçirir.
Sonuç olarak psikoterapi alanında uzmanlaşmış psikologlar herhangi bir alanda problem yaşayan ve kişisel gelişimi amaçlayan bireylere ya da gruplara tanısal, terapötik ve danışmanlık alanlarında hizmet sunarlar.
Psikoterapist Kimdir?
Psikoterapistler, psikoterapi eğitimini tamamlamış ruh sağlığı uzmanlarıdır. Psikoterapist danışanın şikayetine göre gerekli tanısal yöntemleri kullanır (psikometrik testler, klinik tanı kriterleri vs.), bunun için gerekli yönlendirmeleri yapar ve uygun psikoterapötik yaklaşımı belirler ve sunar. Yukarıda da belirtildiği üzere pek çok psikoterapi ekolü ve yöntemi vardır. Psikoterapist bunlardan kendi eğitimine ve danışanın şikayet ve beklentilerine göre uygun olanını seçer ve bu yönde tedavi ve gelişim planları yapar. Psikoterapistler genellikle kliniklerde, danışmanlık merkezlerinde ve hastanelerde çalışırlar.
Psikiyatri Nedir?
Psikiyatride genelde ruh sağlığı hastalıklarına tıbbi bir bakış açısıyla yaklaşılır ve sıkıntıları azaltmak için biyolojik yöntemler esas alınır. Tıbbi yaklaşım, belirtileri “hastalığın” birer işareti olarak görür ve bu işaretlerin ortadan kaldırılmasını hedefler. Dolayısıyla psikiyatrik hastalıkların sınıflandırılması, tanı ve tedavi planlamaları, psikiyatrinin birincil ilgi alnına girer. Psikiyatrik bozuklukların tedavisinde hastalığın özelliklerine göre tedavide ilaç tedavisi, EKT (elektrokonvülsif tedavi) gibi farklı yöntemler kullanılır. Bu yöntemler ancak psikiyatri ihtisasını tamamlamış kişiler tarafından kullanılabilir.
Psikiyatri bilimi de psikoloji bilimi gibi duygu, düşünce, davranış ve zihinsel süreçleri inceler. Ancak yöntem olarak biyolojik yaklaşımları, ilaç tedavisini ön planda tutar. Nitekim psikoloji bir sosyal bilim, psikiyatri ise tıp biliminin bir uzmanlık alanıdır.
Psikiyatr Kimdir?
Psikiyatrlar, tıp fakültelerinden mezun olup psikiyatri ihtisasını tamamlamış tıp doktorlarıdır. Psikiyatrlar duygu, düşünce, davranış ve zihinsel süreçlerle ilgili hastalıkların tanısını (birincil tanı, ayrıcı tanı, eş tanı) tıbbi bir yaklaşımla ele alarak değerlendirir ve gerekli tedavi planını yapar. Bu tedavi planını yaparken ilaç, EKG gibi yöntemleri kullanabilir ve gerektiğinde psikometrik test uygulaması, hastaneye yatış (hospitalizasyon), konsültasyon gibi gerekli yönlendirmeleri yapar. Psikoterapi eğitimi almış olan psikiyatrlar psikoterapi de yapabilirler.
Ortak Çalışma Alanları:
Psikiyatrlar ve psikologlar hastanelerde, kliniklerde, danışmanlık merkezlerinde, danışanların tanı (psikiyatrik ve psikometrik değerlendirme) ve psikolojik tedavi süreçlerinde işbirliği yapabilirler.
