Çocuk ve Genç

Annesi, “Sorunumuz, kızım çok rahat yalan söylüyor” diye başlamıştı. Peki nasıl yalanlardı acaba bunlar;  “ödev yok” diyor. Gözümün önünde yaptıklarını “ben yapmadım” diyebiliyor. Arkadaşlarına kardeşi olacağını söylüyor ama yok böyle bir durum. Çocuksa “hayatta en çok bir kardeşim olsun istiyorum annem babam da olur dediler” diyor. Anne’ye “doğrumu bu. 2. çocuk düşünüyor musunuz?”-“ Hayır asla istemiyoruz.”-“ Peki bunu kızınıza net bir şekilde söylediniz mi?”- Hayır olur diyoruz. Söyleyemiyoruz. Burada kızının yalanından şikayet etmeye hakkı var mı annenin!

Çocukların yalanları aldatma amacı gütmez. Büyükler gibi bilerek aldatmak amacıyla gerçek yalanlar söylemezler. Çocuk gerçeği iyi değerlendiremediği için, gelebilecek olumsuz tepkilerden korktuğu için,  kendini korumak için, çok istediğini gerçekmiş gibi hayalinde canlandırdığı için, büyüklerinin yalanlarına tanık olarak bunu model alabildiği için tam olarak doğruyu aktaramaz.

Hangi Çeşit Yalanlar, Nasıl ve Neden Söylenir

• Küçük çocuklar gerçeği iyi değerlendiremediği için hayal dünyaları çok geniş olduğu için inanılmaz öyküler anlatırlar.


• Ana babanın yalanına tanık olan çocuk, yalan söylemeyi öğrenir. Dışarı çıkarken onu kandırıp çıkmak. Arkadaşına götürdüğünü söyleyip aşı’ya götürmek gibi


• Eleştirilen, yargılanan, sert tepki gören, mükemmelliğe zorlanan çocuk kendini korumak için yalana başvurabilir.


• İşe gitmek istemeyerek. “hastayım” diye sosyal yalanlara tanık olmak.


• Doğru söylediği halde“Yalan söylüyorsun” diye suçlanan çocuğun kendini değersiz hissetmesine, agresif olmasına ve yalanı alışkanlığa dönüştürmesine neden olunur.


• Başkalarının hayranlığını kazanmak amacıyla yalan söylemek onun eksik olduğu durumu görmemizi de sağlar.


• Bir özlemi dile getirmek için kardeşim olacak diyebilir.


• Takdir, onay görmeyen çocuk bu ihtiyacını karşılayabilmek için yalan söyleyebilir.

Gerçeği Bulmak İçin Yalanı Nasıl Önleyebilirsiniz?

• Dürüstlüğün önemini anlaması için  yetişkinler doğru örnek olmalıdırlar. Çocuklar hangi yaşta olursa olsunlar yaşına uygun bir dil ve yaklaşımla doğruyu söylemek gerekir.

• Aşırı tepki göstermeden, sakin, hoşgörülü, cezası bir yaklaşım gerekir ki sizin öfkenizden korunmak için, yalan söylemeye devam etmesin.


• Koyulan kurallarla çocuğun yaşamını fazla sınırlandırmamalıyız


• Onlardan başarabilecekleri şeyleri bekleyiniz.


• Çocuğa söyleyemediğimiz yalanlarımızı bir başkasına söylemesi için aracılık yaptırmamalıyız. Çocuğunuza “Annem yok de” diye telefondaki ile görüşmemek.


• “Bu yaptığın aramızda kalsın baban duymasın”, yaklaşımlarında bulunmamak.


• Doğruyu söyleyince olumsuz yaklaşmamak


• Fiziksel taciz çocukta benlik algısını olumsuz etkiler, yalanı pekiştirir.


• Çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayınız.


• Çocuğunuz, istek, sıkıntı ve kaygılarını sizinle paylaşabileceği bir iletişim ortamı bulmalıdır. Çocuğunuzu dinleyerek, çözüm yollarını bulmasına yardımcı olabilirsiniz.


• Yalan söylediği için “yalancı” etiketlemesi yapmak, bunun gereklerini yaparak ancak yalanı sürdürmesine yardımcı olacaktır. Kişiliğini davranıştan bağımsız değerlendirebilmeli onu sevgiyle kabul edebilmeliyiz.


• Doğruyu kontrol ederek denetleyebilirsiniz. “Ellerini yıkadın mı?” yerine “gel güzel ellerini koklayayım”  demek kontrol edileceğini bildiğinden, istenen davranışın yapılmasını sağlayacaktır.

Çocukların  davranışlarındaki olumsuzluklar aslında ebeveynlere verilen mesajlardır. Davranışa odaklanmak yerine bu davranışın sebeplerini, çıkış noktasını görürseniz çözüme de daha kolay ulaşabilirsiniz.

Şeyda Özdalga, Uzman Klinik Psikolog - DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz