Çocuk ve Genç

TERCİH DÖNEMİNDE MUTLULUĞU SEÇİN!

Bu yıl lise sınavına girmiş öğrenciler tercihleri yaptı ve yerleştirmeleri bekliyor. Üniversite sınavına girmiş öğrenciler ise açıklanan sonuçlardan sonra tercih sürecine giriyor.

Sınav sonuçları bazı öğrencileri memnun ederken bazı öğrenciler ise bekledikleri puan ve sıralamanın altında kaldı. Sonuçlar ne olursa olsun tercih yapacak tüm öğrenciler bazı önemli noktalara dikkat ederek kariyer yolculuklarına tatmin edici bir adım atabilirler. Okul ve meslek seçimi oldukça kritik ve hayatı pek çok boyutuyla etkileyen bir karardır. Bu süreci lise ve üniversite öğrencileri için ayrı ayrı ele almak istedim.

Bu yıl liseye başlayacak öğrenciler için 5 önemli adım:

Seçeceğim okulun kültürünü biliyor muyum?

Söz konusu lise olunca seçenekler oldukça fazla. Artık okullar pek çok konuda birbiriyle rekabet içinde. Her okulun kendine ait bir de kültürü var. Yabancı dil eğitim veren okullar, köklü devlet okulları, özel okullar farklı kültür ve grup ruhuna sahip olabiliyor. Bu konuda en doğru bilgiyi bu okullarda eğitim alan öğrencilerden ve okulun eğitim kadrosundaki öğretmenlerden edinebilirsiniz. En az birkaç kişi ile bu konu hakkında fikir alışverişi yapmak bakış açınızı genişletecektir.

İstediğim okula giremeyeceksem…

İyi bir liseye girme hayali, iyi bir üniversite ve iyi bir kariyer yolculuğunun ilk rotası olarak kabul edilebilir. Ancak istediğiniz liseye giremeyecek olmanız trenin kaçtığı anlamına da kesinlikle gelmez. İyi bir üniversiteye girmek için yolunuz uzun. Şimdiden o yola çıkmak ve yolda kalmak için azimli ve motive olmak sizi bir adım öne taşıyacaktır. Liseye hazırlanma sürecindeki gayretinize ne ekleyebilirsiniz diye düşünün. Hiçbir şey için geç değil!

Seçeceğim okuldan ne bekliyorum?

Her okulun öne çıktığı farklı alanlar vardır. Dolayısıyla ilgi ve yeteneklerinizle uyumlu bir okul seçimi oldukça önemlidir. Spor, sanat, kültürel aktiviteler, kulüpler, yabancı dil seçenekleri, yurt dışı deneyimleri sunma ya da üniversiteyi yurt dışında okuma imkânı gibi sunduğu imkânlar bakımından okullar hakkında detaylı bir araştırma yapmak oldukça önemlidir. Okul seçiminin aynı zamanda ileride seçmeyi düşündüğünüz meslek seçenekleriyle de uyumlu olması gerekir. Örneğin; avukat ya da psikolog olmak isteyen birinin fen lisesi yerine diğer seçeneklere bakması daha doğru olacaktır. Belirli okullar, belirli bölümlere öğrenci yetiştirmek konusunda iddialıdır. Seçimin buna göre yapılması sonradan yaşanabilecek olası bir hayal kırıklığının önüne geçmek için önemlidir. Tabi ki orta öğretimi yeni bitirmiş bir öğrencinin meslek seçiminden yüzde yüz emin olması beklenemez. Ancak öğrencilere yine de ilgi, kişilik ve yeteneklerine göre bir seçim yapmak konusunda rehberlik etmek faydalı olacaktır. Bu konuda ailelerin kendi hayal ve beklentilerini dayatmamaları ise çok önemlidir.

Seçeceğim okulun fiziki şartları ve lokasyonu hakkında detaylı bilgi sahibi miyim?

Hayatınızın bundan sonraki birkaç yılını geçireceğiniz bir yer olacak olan yeni okulunuzun nerede olduğu, okula her gün nasıl gidip geleceğiniz, fiziki şartlarının nasıl olduğu da lise hayatınızın daha kolay geçmesi için önemli detaylardır. Bazı okulların yatılı seçenekleri de bulunduğu için tüm seçeneklerin ve özelliklerin iyi değerlendirilmesi gerekir.

Devlet okulu mu, özel okul mu?

Alınması gereken başka önemli karar da tercihin bir devlet okulundan yana mı, yoksa özel okuldan yana mı yapılacağıdır. Az önce saydığımız tüm seçenekler devlet ve özel okul seçenekleri bağlamında da değerlendirilmelidir. Özel okulların daha iyi bir eğitim sunduğu fikri yanlış bir seçime götürebilirken, bu devlet okullarının daha iyi olduğu anlamına da kesinlikle gelmez. “Daha iyi okul” kavramı kesinlikle çok kişisel bir kavramdır. Bu konuda ailenin maddi imkânları ve hatta kültürü önemlidir. Öğrencilerin ait hissettiği ve başarı olarak da kendine yakın (yani rekabet edebileceği) bir grubun içinde olmaları potansiyellerini gerçekleştirmelerini kolaylaştırır.

Bu yıl üniversite tercihi yapacak öğrenciler için 5 önemli adım:

Bu yıl tercih yapmak konusunda kesin kararlı mıyım?

Söz konusu üniversite seçim süreci olunca, ilk soru “Bu yıl seçim yapacak mıyım?”dır. Pek çok öğrenci bir yıl daha hazırlanma kararı ile hayallerini geç de olsa gerçekleştirme şansı yakalayabilir. Bu yılki sonuçlarını bir başarısızlık olarak görmeyen, süreçten pek çok kazanımla çıktığının farkında ve motive öğrenciler için bir yıl daha hazırlanmak önemli bir fark yaratabilir. Bu yıl tercih yapacak öğrencilerin ise aşağıdaki sorulara cevap aramaları faydalı olacaktır.

Hayatımı nasıl yaşamak istiyorum?

Meslek seçimi bir çeşit yaşam seçimidir. Tabi ki pek çok bölüm mezuniyet sonrası farklı iş kollarında çalışma imkânı sunabilir. Dolayısıyla sizin o bölümü hangi motivasyonla seçtiğiniz önemlidir. Örneğin; psikoloji lisans eğitimi alan biri mezun olduktan sonra klinik alanda çalışmayıp hayatı boyunca danışan görmeyebilir, bir şirketin insan kaynakları bölümünde ya da bir sivil toplum kuruluşunda kariyer geliştirebilir ya da akademisyen olmak isteyebilir. Tüm bunlar için psikoloji lisans mezunu olmak ön koşuldur ancak yeterli değildir. Kişi lisans eğitimi boyunca ilgi ve hedefine göre programlar, okumalar, ders seçimleri ve stajlarla sürecine yön vermelidir. Ben psikoloji bölümüne hâkim olduğum için böyle bir örnek seçtim ama pek çok bölüm için aynı şey geçerlidir. Dolayısıyla “Ben nasıl bir hayat istiyorum?” sorusu,

• Sabah kaçta kalkıp akşam kaçta yatmak istiyorum?
• Masa başı bir iş mi yoksa farklı ortamlarda çalışabileceğim bir iş mi?
• Yaratıcılığımı eyleme koymam gereken bir iş mi yoksa çerçevesi daha net bir iş mi?
• Kaç yıl sonra para kazanamaya başlamayı hedefliyorum?
• Hayatım boyunca eğitim almaya devam etmek benim için uygun mu?

gibi önemli soruları içerir.

Güçlü yanlarıma ve yeteneklerime hâkim miyim?

Her insanın daha iyi olduğu bir alan vardır. Bu yetenek alanlarının bilincinde olmak ve aynı zamanda kişilik özellikleriyle uyumlu bir seçim yapmak kişinin mesleğinin tatmin edici olmasının önemli bir adımıdır. Meslek ve dolayısıyla bölüm seçimini buna uygun yapmak eğitim ve kariyer yolculuğunda başarıyı ve motivasyonu önemli ölçüde belirler. Bizlerin Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk ve Genç Bölümü olarak verdiği kariyer danışmanlık hizmeti kapsamında ölçtüğümüz ve geri bildirimini verdiğimiz yetenek alanları;

• Sözel yetenek
• Sayısal yetenek
• Soyut kavrama yeteneği
• Mekanik yetenek
• Mekânsal algı yeteneği

Yeteneklerin yanında, mesleki ilgi, kişilik özellikleri gibi meslek seçiminde önemli olan pek çok alanı birlikte değerlendirdiğimiz “Kariyer Danışmanlığı” hizmetimizle ilgili ayrıntılı bilgi için bölümümüze ulaşabilirsiniz.

Seçeceğim meslek konusunda ne kadar bilgi sahibiyim?

Belli bir bölüm ya da mesleği istemek demek o meslekle ilgili detaylı bilgi sahibi olmayı gerektirir. “Bu mesleği/bölümü neden istiyorum?” sorusuna tatmin edici bir cevap vermek gerekir. Bu konuda hedeflediğiniz bölümü okuyan öğrencilerden eğitim süreci hakkında bilgi almak, mezun olanlardan ise (mümkünse farklı alanlarda çalışanlar kişileri seçin) birkaç kişiyle konuşmak ve aklınıza takılan soruları sormak aydınlatıcı olacaktır. Bu mesleği ya da bölümü seçmekle ilgili sizi nelerin etkilediği, nelerin motive ettiği gibi soruları da kendinize sorun. Başkalarının değil kendi hayallerinin peşinden koşanların mutlu olduğunu unutmayın.

Devlet okulu mu, özel okul mu, şehir dışı mı?

En az bölüm seçimi kadar önemli bir başka konu da okul seçimidir. Okulları değerlendirirken özel okulların burs imkânları, devlet okullarının eğitim süreçleri, mezunların nerelerde kariyer yaptığı, staj imkânları, uygulamalı ders seçenekleri, yatay geçiş imkânları, lokasyon, çift ana dal ve yan dal imkânları gibi pek çok boyutta karşılaştırma yapmak gerekir. Mümkünse okulları online ortamda ya da bire bir giderek ziyaret etmek, tanıtım günlerine katılmak, her okul için olumlu ve olumsuz özelliklerin yazıldığı bir liste tutmak işinizi kolaylaştırabilir.

Klinik Psikolog Ceren Kurtay Doğan

Davranış Bilimleri Enstitüsü

Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz