Olumsuz Çocukluk Yaşantılarının Tıbbi ve Psikolojik Etkileri

“Çocukken maruz kalınan bu travmaların sayısına ve yoğunluğuna göre; kalp ve damar hastalıkları, kanser, diyabet, obezite ve bağışıklık sistemindeki bozuklukların görülme riskinin ciddi oranda arttığı ortaya konmuştur. Ayrıca nikotin ve alkol bağımlılığı, ağır kişilik bozuklukları, cinsel ve şiddet içeren suçlar, erken gebelik ve aile içi şiddet gibi durumlarda da olumsuz çocukluk olaylarının belirleyici rolü büyüktür.”

Fizyolojik ve psikolojik sorunlara doğru zamanda ve uygun tedavi yöntemleriyle müdahale edilmediğinde, bu sorunlar ‘’yaşamın normal güçlükleri’’ olmaktan çıkar ve zaman içinde ‘’akıl hastalığı’’ ya da ‘’tıbbi hastalık’’ şeklinde kendini gösterir. Bu durumda, yüksek maliyetli tedavi hizmetleri çok daha pahalıya mal olur.

Aile içinde yer alan olumsuz yaşam olayları bir diğer deyişle yaşanan ‘’travmatik yaşantılar’’ ile psikolojik ve psikiyatrik sorunlar arasındaki ilişki de bu durumlardan biridir. Travmatik süreçler ve psikolojik sorunlar arasında doğrudan bir ilişki mevcuttur ve bu ilişki hakkında çokça araştırma yapılmaktadır. Yapılan araştırmalar, kişilerin yetişkinlik çağında yaşadığı psikolojik sorunlarda çocukluk çağında yaşadıkları travmatik süreçlerin büyük bir payı olduğunu göstermektedir.

TRAVMATİK YAŞANTI VE HASTALIK

Ruh sağlığına ilişkin bilimsel kaynaklar incelendiğinde, yaşanan psikiyatrik ve psikolojik problemlerin büyük ölçüde geçmişte, özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde yaşanmış olumsuz yaşam olaylarından (travmatik yaşantılardan) kaynaklandığı görülür. Bu beklenilen bir sonuçken, şaşırtıcı olan; çocukluk yaşanan travmatik süreçlerin sıklığı ileri yaşlarda görülen pek çok fiziksel-tıbbi hastalıklar arasında güçlü ve doğru orantılı bir ilişki olduğu saptanmıştır.

Çocukken maruz kalınan bu travmaların sayısına ve yoğunluğuna göre; kalp ve damar hastalıkları, kanser, diyabet, obezite ve bağışıklık sistemindeki bozuklukların görülme riskinin ciddi oranda arttığı ortaya konmuştur. Ayrıca nikotin ve alkol bağımlılığı, ağır kişilik bozuklukları, cinsel ve şiddet içeren suçlar, erken gebelik ve aile içi şiddet gibi durumlarda da olumsuz çocukluk olaylarının belirleyici rolü büyüktür.

Olumsuz Çocukluk Olayları ACE (Adverse Childhoold Experiences) Araştırması

0-18 yaş aralığında yaşanan olumsuz yaşam olayları ve bu olayların psikolojik sorunlarla ilişkisini irdeleyen birçok bilimsel kaynak ve araştırma bulgusu vardır. Bu araştırmalardan birisi olan ACE (Adverse Childhoold Experiences/Olumsuz Çocukluk Olayları Araştırması), 1995-1997 yılları arasında Amerika’da 17.500’den fazla yetişkinle yapılmıştır ve hala Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) tarafından pek çok ülkede yürütülmektedir.

Bu araştırmada, bireylerdeki olumsuz çocukluk olaylarının sıklığı ile tıbbi ve psikiyatrik sorunlar arasında bir ilişki olup olmadığı incelenmiştir.

Ülkemizde de yoğun bir şekilde yaşanmakta olan bu travmalar;

İstismar (duygusal, fiziksel ve cinsel),
İhmal (duygusal ve fiziksel),
Ev içi işlevsizlik durumu (anne tarafından şiddet görme, ebeveynlerin madde kötü kullanımı, aile içi zihinsel hastalık, ebeveyn ayrılığı veya boşanma ve gözetimde bulunan aile üyesi) şeklinde gruplandırılabilir.

Araştırma sonucu elde edilen bulgular, ilginç ve bir o kadar da çarpıcıdır.

Çocukluğunda bu travmatik deneyimlerin 5 ya da daha fazlasını yaşayan bireylerde, hiç travma yaşamamış bir bireye kıyasla, yetişkinlik döneminde ;

madde bağımlılığı %4600,
aşırı alkol tüketme riski %500,
obezite-diyabet hastası olma riski %201,
sigara kullanma riski %250
kronik akciğer tıkanıklığı hastalığına yakalanma riski %399 daha fazladır.

5 olumsuz travmatik yaşantı deneyimleyen çocukların %60’ından fazlasında gelişimsel gecikme görülmüştür. Ayrıca bu bireylerde yetişkin döneminde depresyon geçirme olasılığı, olumsuz çocukluk olayı deneyimlememiş bireylere göre 5 kat daha fazladır.
Ayrıca kanser hastası olma, kalp hastası olma felç geçirme, eklem iltihabı olma ve astım hastası olma riski de olumsuz çocukluk olayları yaşamamış bireylerinkine göre çok daha fazladır.

TEDAVİ SÜRECİ

• Bedensel ve ruhsal hastalık yaşayan bireylerin geçmiş yaşantıları ile çalışmak üzere kısa süreli ve etkili danışmanlık/psikoterapi hizmeti verilebilir. (EMDR Travma Terapisi, Çözüm Odaklı Terapi, Aile Danışmanlığı, Çift ve Aile Terapisi vb.)

• Toplumun, ‘’travma ve travmaların yaşam boyu beden ve ruh sağlığı üzerinde etkileri’’ ve ‘’travma tedavisi’’ hakkında bilgilendirilmesi sağlanabilir.

Kaynakça

Anda, R. F., Chapman, D. P., Felitti, V. J., Edwards, V., Williamson, D. F., Croft, J. B., & Giles, W. H. (2002). Adverse Childhood Experiences and Risk of Paternity in Teen Pregnancy. OBSTETRICS & GYNECOLOGY, 100(1), 37-45.

Anda, R. F., Croft, J. B., Felitti, V. J., Nordenberg, D., Giles, W. H., Williamson, D. F., & Giovino, G. A. (1999). Adverse Childhood Experiences and Smoking During Adolescence and Adulthood. JAMA, 282(17), 1652-1658.

Anda, R. F., Felitti, V. J., Chapman, D. P., Croft, J. B., Williamson, D. F., Santelli, J., Marks, J. S. (2001). Abused Boys, Battered Mothers, and Male Involvement in Teen Pregnancy. PEDIATRICS, 107 (2).

CDC - ACE Study - Adverse Childhood Experiences. (n.d.). Retrieved from http://www.cdc.gov/ace/index.htm

Felitti , V. J., Anda, R. F., Nordenberg, D., Williamson, D. F., Spitz, A. M., Edwards, V., . . . Koss, M. P. (1998). Relationship of Childhood Abuse and Household Dysfunction to Many of the Leading Causes of Death in Adults. American Journal of Preventive Medicine, 14(4), 245-258.

Hillis, S. D., Anda, R. F., Dube, S. R., Felitti, V. J., Marchbanks, P. A., & Marks, J. S. (2004). The Association Between Adverse Childhood Experiences and Adolescent Pregnancy, Long-Term Psychosocial Consequences, and Fetal Death. PEDIATRICS,113(2), 320-327.

Hillis, S. D., Anda, R. F., Felitti, V. J., & Marchbanks, P. A. (2001). Adverse Childhood Experiences and Sexual Risk Behaviors in Women: A Retrospective Cohort Study. Family Planning Perspectives, 33(5), 206-211.

Lanius, R. A., Vermetten, E., & Pain, C. (2010). The impact of early life trauma on health and disease: The hidden epidemic. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Center on Developing Child, Harvard University, www.developingchild.harvard.edu/

DBE Çocuk ve Genç Bölümü

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın Terapistlerimiz