DİJİTAL DÜNYADA EBEVEYN OLMAK

Günümüzün teknoloji dünyasında internetin de hayatlarımıza dâhil olmasıyla beraber yaşamımızda birçok şey değişti. Teknolojinin artık hayatımızın hemen hemen her alanına girdiğini görebiliyoruz. Bu durum yaşamımıza birçok alanda olumlu katkıda bulunsa da özellikle ebeveynleri zorlayan bir konu haline gelmiştir. Ailelerin büyük bir çoğunluğu özellikle internet kullanımıyla ilgili çocuklarının nasıl denge sağlayabilecekleri konusunda endişe duyarlar. Bu konuda dikkat edilmesi gereken belli noktalar vardır.

Her zaman olduğu gibi dijital dönem ebeveynlerinin de çocukları için rol model olabilmeleri önemlidir. Hatta her türlü bilgiye ve kişiye erişebilmeyi kolaylaştıran sosyal medyanın elimizin altında olduğu bugünlerde, ebeveynlerin çocuklarıyla eskisine kıyasla çok daha fazla iletişim kurmaları ve güven bağı oluşturabilmeleri gereklidir. Ebeveynlerin çocuklarına özellikle sosyal medya konusunda gerekli noktalarda sınırlar koyabilmeleri gerekir. “Pozitif dijital ebeveynlik” yapabilmek için en temel gereklilik, çocukların dijital ortamda nelerle ilgilendiğini ve hangi aktivitelerden keyif aldığını anlayabilmek ve onlara sebebini dahi anlayamadıkları katı kurallar ve cezalarla engeller koymak yerine dijital dünyanın tehlikelerinden nasıl korunabileceklerini öğretmek ve bir güven ilişkisi kurabilmektir.

Çocuğunuzu uçsuz bucaksız dijital dünyanın olumsuz etkilerinden korumak istiyor olmanız çok normal. Bu konuyu çocuğunuzla birlikte ele almadan kendinizi tanımanız gerekir.Nasıl bir ebeveynsiniz? Siz teknolojiyi nasıl kullanıyorsunuz? Çocuğunuz için doğru bir rol model olabiliyor musunuz? Aşağıdaki ebeveynlik stillerinden hangisini kendinize yakın görüyorsunuz?

	Ebeveynlik Stili	Dijital Ebeveynlik Stili
Otoriter Ebeveynlik	Ebeveynlerin çocuklarından beklentileri çok yüksektir ve çocuklarını çok az takdir ederler. Yeteri kadar manevi ilgi göstermezler.	Dijital imkânlar konusunda çocuklarını çok kısıtlarlar ve çok katı kurallar koyarlar. Bu süreçte kurallarla ilgili çocuklarını bilgilendirmezler, onlara rehberlik etmezler ve destek sunmazlar.
Demokratik Ebeveynlik	Bu ebeveynlerin de çocuklarından beklentileri yüksektir fakat çocuklarıyla yoğun bir şekilde ilgilenirler ve onların ihtiyaçlarına karşı duyarlıdırlar.	Ebeveynler dijital dünyanın sınırlarını kesin ve net bir şekilde çizerler fakat koydukları kuralların sebeplerini ve dijital dünyanın tehlikeli yönlerini çocuklarına açıklarlar.
İzin Verici Ebeveynlik	Bu tür ebeveynler, çocuklarının ihtiyaçlarına ve duygularına karşı duyarlıdırlar ancak çocuklarından beklentileri yoktur ve onları serbest bırakırlar.	Ebeveynler çocuklarını dijital dünya ile ilgili uyarırlar ve onları bilinçlendirmeye çalışırlar fakat sonrasında çocuklarını takip etmezler.
“Helikopter” Ebeveynlik	Bu ebeveynler çocuklarını korumak için onların üzerlerine çok fazla düşerler. Bebekliklerinden itibaren çocuklarının yaşamlarının her anına hakim olmak isterler.	Ebeveynler çocuklarını internet ortamında adeta bir “stalker” gibi çok sıkı takip ederler. Yaptıkları her şeyden haberdar olmak isterler. Çocuklarını daha sıkı takip edebilmek için çocuklarının telefonlarına gizlice uygulamalar, yazılımlar yükleyebilirler.

Yukarıda belirtildiği gibi birçok farklı ebeveynlik stili vardır. Asıl önemli olan, bugünün koşullarına, içinde bulunduğunuz kültür yapısına, aile içindeki dengelere, çocuğunuzun mizacına uygun şekilde dengeyi kurabilmek ve “pozitif” ebeveyn olabilmektir. Ebeveynlik stillerinden sizin için en faydalı olabilecek özellikleri benimsemeye çalışabilirsiniz. Örneğin, duruma göre demokratik, izin verici ve gerektiğinde helikopter ebeveyn olabilirsiniz. Bunun dengesini kurabilmek sizin elinizdedir. Bu süreçte en önemli olan faktör, çocuklarınıza rehberlik edebilmeniz ve onları olabildiğince bilinçlendirebilmenizdir.

Pozitif ebeveynlik, çocuklarına saygı duyabilen ebeveyn davranışlarını da kapsar. Pozitif ebeveynler, çocuklarını besler, güçlendirir ve onlara rehberlik ederler ve çocuklarını kendi başlarına bir birey olarak görürler. Çocuklarının potansiyellerini keşfedebilmelerine ve kendilerini geliştirebilmelerine imkân sağlarlar.

“Pozitif” Dijital Ebeveynliğin Altın Kuralları

Çocukları anlamaya ve onların haklarına saygı duymaya özen gösterin.
Çocuklarınızı dijital dünya ile ilgili bilinçlendirin ve sanal dünyada kendilerine zarar vermeyecek şekilde vakit geçirebilmelerini sağlayın.
Çocuklarınızın meraklarını yanıtsız bırakmayın ve sebebini belirtmediğiniz katı kurallar koymamaya özen gösterin.
Online ortamda kaliteli vakit geçirebilmeleri için eğitici ve eğlenceli web siteleri, oyunlar ve uygulamalar önerin. Önerdiğiniz oyunları ya da uygulamaları birlikte keşfetmeyi teklif edebilirsiniz.
Faydalı çevrimiçi etkinliklere karşı sıcak ve destekleyici olmayı deneyin. Onların nelerle vakit geçirdiğini öğrenerek siz de çocuklarınızla kaliteli vakit geçirmeye çalışabilirsiniz.
Şiddet içeren, uygunsuz içeriklerden çocuklarınızı olabildiğince uzak tutun. Bu tür içeriklerin ne gibi zararları olabileceğini çocuklarınıza açıklayın.
İnternet kullanımı ve sanal dünyanın riskli yönleriyle ilgili konuşurken çocuğunuzla şeffaf, açık ve net bir iletişim yöntemini benimseyin.
Çevrimiçi dünyada çocuklarınıza mahremiyetini korumanın ne kadar hassas ve kritik bir konu olduğunu anlatmanız çok önemlidir.
Siber zorbalıkla ilgili çocuğunuzu bilgilendirin. Başlarına her ne gelmiş olursa olsun sizlerle paylaşabileceklerini ve onlara yardım edebilmek için gereken her şeyi yapmaya hazır olduğunuzu vurgulamanız çocuğunuza kendisini güvende hissettirecektir.

Unutmayın ki, cezalar ve hayatımızın neredeyse her anına eşlik eden dijital dünyadan çocuğunuzu tamamen soyutlamaya çalışmak onun sizden uzaklaşmasına ve dijital dünyanın onun için daha cazip bir hale gelmesine sebep olacaktır. Çocuğunuza ödül olarak internette vakit geçirmesine izin verdiğinizde de, internete erişmeyi kazanılması gereken bir ödül gibi algılayabilir ve onu istemeden de olsa dijital dünyaya daha bağımlı hale getirebilir.

Tüm bunlar hakkında düşünmek bile sizleri endişelendiriyor olabilir.Çocuğunuzu sanal dünyanın tehlikelerinden korumanın en temel yolu onunla açık ve rahat bir şekilde iletişim kurabilmekten geçer. Çocuğunuz sizinle her şeyini paylaşabilecek kadar rahat hissettiğinde sanal dünyada nasıl vakit geçirdiğine de hâkim olabileceksiniz. Çocuğunuzun dijital ortamda gereğinden fazla vakit geçirdiğini, günlük hayatını olumsuz açıdan etkilemeye başladığını ve çabalarınızın sonuçsuz kaldığını düşünüyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından destek almak meselenin çözümlenmesine yardımcı olabilir.

KAYNAK
Milovidov E., (2020). Parenting in the Digital Age. Council of Europe.

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın Terapistlerimiz