Çocuk ve Genç

Çocukların ve gençlerin katılım gösterdiği bir araştırmanın sonuçlarına göre, katılımcı çocukların ve gençlerin %50’sinden çoğu, mevcut iş fırsatları hakkında yeterince bilgi sahibi değil. Bu durum, çocuklarımızın kariyerleri için başarılı bir yol haritası çizmelerinin önündeki en büyük engellerden biridir. Ayrıca birçok ebeveyn, hangi meslek gruplarının hangi yeteneklere ve kişilik özelliklerine sahip bireyler için ideal olduğunun da tam anlamıyla bilincinde olmadıkları gibi çocuklarının da hangi yeteneklere ve kişilik özelliklerine sahip olduklarını bilmezler.

Her ebeveynin en büyük önceliklerinden biri, çocuklarının mutlu, sağlıklı ve başarılı bir yaşam sürmelerini sağlamaktır. Çocuklarının özellikle lise son sınıfta hangi meslek üzerine eğitim alacaklarıyla ilgili yaşadıkları kaygılar,ebeveynlerin de en büyük endişesi haline gelir. Bu süreçte ebeveynler daha çok kendi ideallerini çocuklarına dayatma eğilimindedirler. Kendi “başarı” tanımlarına göre çocuklarını yönlendirmeye çalışırlar. Fakat sonuçlarının çocukların hayatını büyük ölçüde etkileyeceği bu tercih sürecinde,yönlendirmelerin bilinçli bir şekilde yapılması gerekir.

Ebeveynler, çoğunlukla kendi idealleri ve hayalleri doğrultusunda çocuklarını, en çok kazanç sağlayabileceklerine, rahatça yaşamlarını sürdürebileceklerine inandıkları popüler mesleklere yönlendirmeye meyillidirler. Fakat bir bireyin kariyer planlamasının yapılması, birçok faktörü de göz önünde bulundurarak detaylı araştırmalar yapmayı gerektirir.

Bu süreçte çocukların ve gençlerin en büyük destekçileri ebeveynleri ve öğretmenleri olmalıdır. Bir ebeveyn olarak çocuklarınıza öz-farkındalıklarını geliştirmek ve sahip oldukları fırsatları görebilmelerini sağlamak konusunda destek olabilirsiniz. Öz-farkındalığı geliştirebilmenin yolu, çocuğun kendisini daha iyi tanımasını sağlamaktır. Bunun için çocuğunuzun ilgi alanlarını ve yeteneklerini önce sizler görebilmelisiniz. Eğer zorlanıyorsanız çocuğunuzun sahip olduğu yetenekleri, mesleki ilgililerini ve kişilik özelliklerini ölçmeye yarayan envanterlerden faydalanabilirsiniz. Uzmanlar eşliğinde değerlendirilen bu envanterler sizin için yol gösterici olacaktır.

Bu konuda DBE uzmanları tarafından geliştirilen “Kariyer Planlama Programı” ile ilgili detaylı bilgi için tıklayın.

Kariyer Planlamaya Erken Başlamak Neden Faydalı?

Çocuğunuzunkariyerini planlamak için üniversite sınav sonuçlarını beklememelisiniz. Kariyer seçeneklerini, önündeki fırsatları, yeterliliklerini, yeteneklerini, ilgi alanlarını keşfedebilmek için çok daha erken yaşlarda yola çıkmak gerekir. Bu yolculuğun tek bir seçimle sonuçlanmasını da beklememelisiniz. Alınan kararlar bu süreçte pek çok kez değişebilir, dönüşebilir ve bu normaldir. Bu yüzden erken yola çıktığınızda çocuğunuzun önündeki seçenekleri fark edebilmesi ve kendisini geliştirebilmesi için daha çok zamanı olacaktır.

Her çocuk pek çok yetenekle doğar. Bu yetenekler 15 yaşına kadar geliştirilebilir. İhmal edilen yetenekler ise bu yaştan sonra körelir. Bu yüzden 4 yaşından itibaren 15 yaşına kadar uygun görülen yaşlarda,çocuklara kariyer testleri verilebilir. Çocuğun ve ebeveynlerin isteği doğrultusunda seçilen yetenekler desteklenebilir.

Peki, sizler ebeveyn olarak bu süreçte çocuğunuza destek olmak için neler yapabilirsiniz?

Öz-Farkındalığını Geliştirmesini Sağlayın

Çocuğunuzun öz-farkındalığını artırmak için uygulayabileceğiniz birkaç stratejiyi sizlerle paylaşıyoruz:

• Çocuğunuzun neler yapmaktan zevk aldığını öğrenebilmek için çeşitli etkinliklere ve atölyelere katılmasını sağlayın. Daha sonra çocuğunuza, etkinlikte nasıl hissettiğini ve nelerin ilgisini çektiğini sorun. Böylece hem onunla kaliteli vakit geçirmiş hem de ilgi alanlarını keşfetmelerine yardımcı olursunuz. Bu gayretiniz çocuğunuza sizin onu ne kadar önemsediğinizi fark ettirir.
• Çocuğunuzun ilgi alanları ve bu alanlarla ilgili meslekler hakkında bilgi alabilmeleri için çeşitli eğitimlere ve seminerlere katılmalarını sağlayın. Sizler de çocuğunuza değişik meslek gruplarından bahsederek ve bunları tanımalarını sağlayarak ufuklarını genişletmelerine destek olabilirsiniz.
• Kariyer planlama programları kapsamında yapılan değerlendirmelerin sonuçları hakkında çocuğunuzla detaylı bir şekilde konuşabilir ve bu konuda nasıl hissettiklerini öğrenebilirsiniz.
• Güçlü ve gelişime açık yönlerini fark edebilmeleri için çocuğunuza geri bildirimlerde bulunmayı ihmal etmeyin.
• Çocuğunuzun hayatındaki önceliklerini keşfetmelerini sağlayın. Akademik kariyerleri için nerede, nasıl bir yol izlemeyi planladıklarını onlarla tartışın.

Fırsatları Fark Edebilmesine Destek Olun

Çocuğunuzun hayatını bir oyun hamuru gibi düşünün. El birliğiyle, en güzel şekilde onu biçimlendirebilir ve güzelleştirebilirsiniz. Sizce çocuğunuz kariyer planlaması yapmak için önündeki fırsatların ne kadar farkında? Çocuğunuzun yetenekleri ve ilgi alanlarını keşfettikten sonra onunla çeşitli meslek dallarıyla ilgili sohbet edebilirsiniz. İkinizin de tanıdığı kişilerin meslekleri hakkında konuşabilirsiniz. Farklı meslek gruplarında çalışan insanları gözlemleyebilmesi, bu kişilerle görüşmesi ve sorular sorması için fırsatlar yaratabilirsiniz. Ayrıca günümüzde, birçoğumuzun yeni yeni haberdar olmaya başladığı birçok meslek grubu ortaya çıkmaya başladı. Bu meslek grupları içinde çocuğunuzun en çok ilgisini çeken ve yeteneklerinin uygun olduğu meslekleri keşfetmesini sağlamalısınız. Okul tatillerinde çeşitli kurslara katılmasını ya da çeşitli yerlerde stajlar yapmasını da teşvik edebilirsiniz.

Karar Verme Becerilerini Geliştirmesine Yardım Edin

Karar verme becerilerini geliştirebilmek herkes için hayatlarının her döneminde önemlidir. Bu yüzden çocuklarınızın kariyerlerini planlamaya çalıştıkları bu kritik dönemde de karar verme becerilerini etkili bir şekilde kullanabilmelerini sağlamalısınız. Bu tür becerileri geliştirebilmek için, diğer tüm becerilerde olduğu gibi, zamana ve pratikler yapmaya ihtiyaç vardır. Bu yüzden ne kadar erken yola çıkarsanız temelleri o kadar sağlam atmış olursunuz.

Bir konuda sağlıklı karar verebilmek için:

• Bu konu ile ilgili olabildiğince bilgi toplamalı, karar vermeyi etkileyebilecek tüm etkenler değerlendirilmeli.
• Duyguların yoğun yaşandığı dönemlerde, anlık kararlar vermekten kaçınılmalı.
• Karar vermek için kişi kendisine yeteri kadar zaman ayırdığından emin olmalı.

Çocuğunuzun “Siz” Olmadığını Kabul Edin

Çocuğunuz bu yolculukta sizin geçtiğiniz patikaları takip etmek zorunda değil. Bunu anlıyor ve kabul edebiliyor olmanız çok önemlidir. Çocuğunuzun kendi cevaplarını bulmasına destek olmalısınız. Onlar, “Ben kimim?” “Nereye gidiyorum?” “İlerde nasıl bir hayatım olsun istiyorum?” sorularına cevap ararken onlara yapabileceğiniz en büyük kötülük kendi doğrularınızı, hayallerinizi çocuğunuza dayatmaktır. Kendi sorularının cevaplarını bulabilmesi için ona izin vermelisiniz.

Ponnaluri M., (12 Nisan 2020). Importance Of Career Planning ToShapeYourKid’sFuture. BWEducation.
Parent Guide forCareer Planning. Career&Employment Services. DanvilleAreaCommunityCollege.

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz