Çocuk ve Genç

Çocuklar, okula başladıktan sonra ailelerin birçoğunun o güne kadar fark etmedikleri bazı problemler aniden ortaya çıkıverir. Çocuğa verilecek cep harçlığı da sorun olabilecek konulardan biridir. Anne ve babalar çocuklarına harçlık verip vermeyecekleri, vereceklerse ne zaman ve miktarın ne kadar olacağı konusunda kararsızlık yaşayabilirler.

Cep harçlığının verilmesi, aileden aileye değişiklik gösterse de sizin bu konuda ona kılavuzluk edeceğiniz ve çevresindeki arkadaşlarından çok farklı kalmayacağı bir yaşta başlamalıdır. Bu konudaki asıl amaç çocuğun küçük yaşlardan itibaren para idaresi konusunda sorumluluk almasıdır. Bunun yanı sıra, cep harçlığının çocuğa sağladığı başka yararlar da vardır. Parayı nereye harcayacağı konusunda alternatifleri olan çocuk bu sayede seçimler yapmayı da öğrenir. Örneğin, almayı çok istediği herhangi bir şey için para biriktirmeyi ne kadar erken yaşta öğrenirse ileride de hedeflediği şeye sahip olmak için belirli bir süre sabretmesi gerektiğini daha kolay öğrenecektir. Bunlara ek olarak, ailenin bir bireyi olduğu için verilen cep harçlığı kendini daha değerli görmesine sebep olacak ve bir birey olduğunun farkındalığını yaşayacaktır.

Cep harçlığının çocuk üzerindeki olumlu etkilerinden bahsettik. Aileler için bir diğer önemli konu da uygun harçlık miktarıdır. Verilecek harçlığın miktarını ailenin genel gelir düzeyi belirlese de dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Çocuğa verilen cep harçlığı arkadaşlarından ne çok fazla ne de çok az olmalıdır. Cebinde çok fazla para olan çocuk her istediğini alabileceğini düşünebilir, bu konuda savurgan davranır ve para konusunda sorumluluk sahibi olamaz, fazla harçlık ileriki yaşlarda tatminsizlik duygusu da yaşatabilir. Az miktarda para alan çocuk ise arkadaşları arasında yetersizlik duygusuna kapılabilir veya sahip olmak istediği ufak tefek şeyler için zaman zaman çalma davranışı sergileyebilir. Verilen harçlık, çocuğun yaşıyla doğru orantılı bir şekilde arttırılmalıdır. Bunun yanı sıra, çocuk ilkokula başladıktan sonra ufak miktarlarla günlük para verilmesine başlanmalı ortaokulda haftalık olarak verilmelidir.

Aileler verdikleri harçlık verirken çocuklara bu konuda kılavuzluk edebilmelidir. Bu durumda, verilen parayı nereye harcamaları gerektiğine müdahaleci olmadan beraberce karar alınabilir. Paranın ne anlama geldiği, nasıl kazanıldığı, değerinin alım gücü kadar olduğunu ve nelere harcanabileceği çocuğa anlatıldıktan sonra ilk zamanlarda yaptığı seçimleri eleştirmemek gerekir. Fakat, çocuğa verilen paranın bir miktarı ile tasarruf yapması çeşitli yollarla öğretilebilir. Örneğin, ailenin karşıladığı temel ihtiyaçlarının haricindeki marka kıyafetler, çok istediği ama anne ve baba tarafından pahalı bulunan veya alınması gerekli görülmeyen bir oyuncak için para biriktirmesi teklif edilebilir ya da daha önceden belirlenen bir sürenin sonunda istediği herhangi bir şey alınabilir. Biriktirdiği parayı saklamak için kilitli bir kumbara alınması da teşvik edici olacaktır. Birçok çocuk bu sayede hedef koymayı ve hedefe ulaşabilmek için neler yapması gerektiğini öğrendiği için harçlık konusunda kılavuzluk etmek önemlidir.

Ailelerin karşılaştığı harçlık problemlerinden birisi de normal düzeyde harçlık alan çocuğun aldığı paraya itiraz veya isyan etmesidir. Bu durumlarda yakın arkadaşlar baz alınır ve “ Ali, şu kadar alıyor, ben niye bu kadar az alıyorum.” gibi örnekler verilir. İlk olarak, ailenin çocuğa kendi ekonomik durumları hakkında kısa ve net bir açıklama yapması, kendini başka çocuklarla kıyaslamaması gerektiği, kendi yaşı için gerekli miktarın verildiği ve durumun yaptığı bu itirazlarla değişmeyeceğinin anlatılması gerekir. Çocuğun isyankar tavrına anne ve baba ortak bir tutarlılık göstermeli, ailenin diğer büyükleri de bu konuda uyarılmalı ve harçlık belirlenen miktarda tek elden verilmelidir.

Ailenin verilen harçlık konusundaki beklentilerini kendi içinde de netleştirmiş olması gerekir. Çocuğa verilen para temel ihtiyaçlarını karşılaması için değil hoş vakit geçirmesi içindir. Örneğin beslenme çantası hazırlamak yerinde çocuğa para verip yemek almasını söylemek, çocuğa özgüvenini sağlamlaştırmaktan çok kendi ile yeterince ilgilenilmediğini düşündürebilir. Çocuk, hazırlanan yemeğin üzerine çikolata alarak çok mutlu olurken tüm beslenmesini okul kantininden almakla kendini üzgün hissetmesine sebep olabilir. Bu sebeple ailenin harçlık verirken bu paranın onun sorumluluk duygusunun gelişmesine ve özgüveninin sağlamlaşmasına yardımcı olduğu unutmamalı, yetersiz veya çok miktarlarda para verme ile çocuğun iç dünyasının etkileneceği, ailenin hemen her konuda olduğu gibi bu konuda da kılavuz ve yol gösterici olduğu unutulmamalıdır.

Merve Sosyal Başa,  Uzman Klinik Psikolog - Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz